निर्जला एकादशी २०२५: व्रत, महत्त्व आणि शुभ वेळ
हिंदू पंचांगानुसार, निर्जला एकादशी ज्येष्ठ महिन्यातील शुक्ल पक्षातील एकादशीला साजरी केली जाते. या दिवशी केवळ अन्नच नव्हे तर पाण्याचेही त्याग करून उपवास केला जातो. असे मानले जाते की या एका व्रताचे पुण्य वर्षभरातील सर्व २४ एकादशींप्रमाणे प्राप्त होते.
🌞 निर्जला एकादशी २०२५ तारीख आणि वेळा
२०२५ मध्ये निर्जला एकादशीचे व्रत दोन दिवस साजरे होईल:
- स्मार्त निर्जला एकादशी: शुक्रवार, ६ जून २०२५
- वैष्णव निर्जला एकादशी: शनिवार, ७ जून २०२५
एकादशी तिथी सुरू: ६ जून, पहाटे २:१५ वाजता
एकादशी तिथी समाप्त: ७ जून, पहाटे ४:४७ वाजता
हरिवसर समाप्ती: ७ जून, सकाळी ११:२५
🕉️ निर्जला उपवासाचे वैशिष्ट्य
या वर्षी उपवासी ३२ तास २१ मिनिटे उपवास करतील — अन्न व पाणी त्यागून. उपवासाची वेळ:
सुरुवात: ६ जून सकाळी ५:२३
समाप्ती: ७ जून दुपारी १:४४
📖 व्रताचे धार्मिक महत्त्व
भीमसेनाने हे व्रत पाळल्यामुळे याला भीमसेनी एकादशी असेही म्हणतात. या दिवशी व्रत केल्याने सर्व पापांचा नाश होतो आणि मोक्ष प्राप्ती होते.
विष्णू उपासक या दिवशी विष्णुनाम जप, गीता पाठ, आणि संकल्पपूर्वक उपवास करतात.
📿 स्मार्त व वैष्णव एकादशीतील फरक
स्मार्त: सामान्य गृहस्थ याप्रमाणे उपवास करतात व हरिवसरानंतर पारण करतात.
वैष्णव: विष्णु भक्त द्वादशीच्या सूर्योदयानंतर पारण करतात.
🕰️ शुभ योग व पूजेचे वेळ
६ जून: रवि योग सकाळी ५:२३ ते ६:३४
राहुकाळ: सकाळी १०:३६ ते १२:२० — या वेळेस टाळावे
७ जून: द्विपुष्कर योग सकाळी ५:२३ ते ९:४०
सर्वार्थ सिद्धी योग: ७ जून ९:४० पासून ते ८ जून सकाळी ५:२३ पर्यंत
🥣 पारणाची वेळ
स्मार्त पारण: ७ जून, दुपारी १:४४ ते ४:३१
वैष्णव पारण: ८ जून, सकाळी ५:२३ ते ७:१७
🪔 निर्जला एकादशी व्रत विधी
- स्नान करून पवित्र संकल्प घ्या.
- विष्णूच्या मूर्तीसमोर दीप प्रज्वलित करा.
- “ॐ नमो भगवते वासुदेवाय” मंत्र जपा.
- एकादशी कथा वाचा आणि हरिनामस्मरण करा.
- आरती करा — “शांताकारं भुजगशयनं...”
🙏 निर्जला एकादशी आरती आणि मंत्र
आरती (विष्णू):
शांताकारं भुजगशयनं पद्मनाभं सुरेशं
विश्वाधारं गगनसदृशं मेघवर्णं शुभाङ्गम् ।
लक्ष्मीकान्तं कमलनयनं योगिभिर्ध्यानगम्यम्
वन्दे विष्णुं भवभयहरं सर्वलोकैकनाथम् ॥
मंत्र: ॐ नारायणाय विद्महे वासुदेवाय धीमहि तन्नो विष्णुः प्रचोदयात् ॥
🔚 निष्कर्ष
निर्जला एकादशी हे केवळ उपवासाचे नव्हे तर शुद्धीकरणाचे, भक्तीचे आणि आत्मनियंत्रणाचे प्रतीक आहे. वर्षभर एकदाच पाळल्या जाणाऱ्या या व्रताचे पुण्य अमर्याद आहे.