अपरा एकादशी - कथा, महत्त्व आणि व्रताचे फायदे
हिंदू धर्मात एकादशी व्रताला विशेष महत्त्व आहे. दरवर्षी २४ एकादशी साजऱ्या केल्या जातात, पण अधिक महिन्यात ही संख्या २६ होते. यातील ज्येष्ठ महिन्याच्या कृष्ण पक्षातील एकादशीला अपरा एकादशी असे म्हणतात. या दिवशी भगवान विष्णूंची उपासना करून व्रत केल्यास अनेक पापांचा नाश होतो आणि मोठे पुण्य प्राप्त होते.
🌸 अपरा एकादशीची पौराणिक कथा
पूर्वी महिध्वज नावाचा एक धार्मिक राजा होता. त्याचा धाकटा भाऊ वज्रध्वज हे खूप क्रूर आणि द्वेषी होते. एके रात्री संधी साधून वज्रध्वजाने महिध्वजाचा खून केला आणि त्याचा मृतदेह जंगलातील पिंपळाच्या झाडाखाली पुरला.
या अकाली मृत्यूमुळे राजा भूत म्हणून त्या झाडावर राहू लागला आणि वाटसरूंना त्रास देऊ लागला. काही काळाने धौम्य नावाचे ऋषी त्या वाटेने गेले. त्यांनी त्या आत्म्याला ओळखले आणि आपल्या आध्यात्मिक शक्तीने त्याला मुक्त करण्याचा संकल्प केला.
ऋषींनी अपरा एकादशीचे व्रत केले आणि द्वादशीच्या दिवशी त्याचे पुण्य त्या भूताला अर्पण केले. त्याच्या प्रभावाने राजा भूत रूपातून मुक्त होऊन दिव्य स्वरूपात स्वर्गात गेला.
🌿 व्रताचे महत्त्व आणि पुण्य
भगवान श्रीकृष्णाने युधिष्ठिराला सांगितले की ही एकादशी अत्यंत पुण्यप्रद आहे. हे व्रत केल्याने खालील प्रकारची पापे दूर होतात:
- ब्रह्महत्या
- अपत्यहत्या
- व्यभिचार
- दुसऱ्यांची निंदा
- कुटुंबातील व्यक्तीचा खून
अपरा एकादशीचे व्रत केल्यास व्यक्ती वैकुंठ किंवा विष्णू लोकात स्थान मिळवते, असे मानले जाते.
🕉️ अपरा एकादशी व्रताचे फायदे
यावेळी व्रत आणि उपवास केल्याने खालील पुण्य फळ मिळते:
- प्रयागमध्ये माघस्नानाचे पुण्य
- काशीमध्ये शिवरात्री व्रताचे पुण्य
- गयामध्ये पिंडदानाचे पुण्य
- कुरुक्षेत्रातील सूर्यग्रहणाच्या स्नानाचे पुण्य
- बद्रीनाथ-केदारनाथ दर्शनाचे पुण्य
हे सर्व केवळ एकादशीच्या दिवशी उपवास करून मिळते. यामुळे हे व्रत खूप प्रभावशाली मानले जाते.
🙏 व्रतविधी
अपरा एकादशीच्या दिवशी उपवास करून, भगवान वामनाची पूजा केली जाते. दिवसभर उपवास ठेवून भक्तीभावाने विष्णूचे नामस्मरण केल्यास मनःशांती, पापमुक्ती आणि पुण्य प्राप्त होते.
💡 विशेष सूचना:
- या दिवशी कांदे-लसूण, मांसाहार टाळावा.
- संकल्पपूर्वक व्रत करावे आणि पूजनात तुळशीपत्र वापरावे.
- संध्याकाळी आरती आणि हरिपाठ करावा.
अपरा एकादशीची महती केवळ व्रत केल्यानेच नव्हे तर तिची कथा ऐकल्यानेही हजार गायींचे दान केल्याचे पुण्य मिळते, असे शास्त्रात सांगितले आहे.
🔚 निष्कर्ष
अपरा एकादशी हे एक महत्त्वाचे व्रत आहे जे मन, शरीर आणि आत्म्याला शुद्ध करते. पापांचा नाश करून भक्ताला मोक्षाच्या वाटेवर नेणारे हे व्रत प्रत्येकाने श्रद्धेने आणि भक्तीभावाने करावे.
|| श्रीहरि विष्णूच्या चरणी प्रार्थना - सर्वांना सद्बुद्धी, शांती आणि पुण्य लाभो ||