यम आणि कबुतराची कथा – नियतीपासून कोणीही सुटत नाही

कबुतर, यम आणि नियतीची अपरिवर्तनीय कहाणी

कधी काळी, अनादि वैकुंठधामात भगवंत श्रीविष्णूच्या दर्शनासाठी यम आला. शांत, शुभ्र, तेजमय अशा त्या दाराशी सात कबुतरं बसलेली होती. त्यांच्या मधे एक कबुतर होतं, जे अगदीच कोवळं आणि निरागस दिसत होतं. पण यमाच्या दृष्टीनं जेव्हा त्याच्यावर नजर टाकली, तेव्हा त्याच्या शरीरात कंप भरला. त्याच्या मनात विचारांची गर्दी झाली – “माझा काळ जवळ आलाय… आता काहीच शिल्लक राहिलं नाही.”

आत यम आणि गरुड एकत्र श्रीविष्णूच्या भेटीस गेले. पण बाहेर थरथर कापणाऱ्या त्या कबुतरानं गरुडाकडे एकटक पाहिलं. त्याच्या नजरेत विनवणं होती, भीती होती आणि आशा देखील. गरुड काही बोलायच्या आधीच ते कबुतर म्हणालं, “माझ्या आयुष्यावर संकट आलंय. यमाची दृष्टी माझ्यावर पडली आहे. कृपा करून मला इथून दूर घेऊन जा – सातासमुद्रापार, कुठेही, जिथं त्याचा स्पर्शही होणार नाही.”

गरुडाच्या मनात दया दाटून आली. तो क्षणभर विसरला की, नियतीवर कुणाचाच वश नाही. त्यानं कबुतराचं म्हणणं ऐकून घेतलं आणि ते सातासमुद्रापार एका काळोख्या, दाट जंगलातील गुहेत नेऊन सोडलं. ती जागा इतकी अंधारी होती की तिथं सूर्याची किरनं सुद्धा पोचत नव्हती. आसपास दलदल होती, ओलसर भिंती आणि दमट हवा. कबुतराला वाटलं, आता मी वाचलो… पण नियती वेगळी कथा लिहून ठेवली होती.

त्या दरम्यान यमाने विष्णूला भेट देऊन पुन्हा वैकुंठद्वार गाठलं. तो बाहेर आला, आणि त्याचं लक्ष गेलं – अरे, सात नव्हे, आता इथे सहाच कबुतरं शिल्लक आहेत. त्यानं लगेच गरुडाकडे प्रश्न टाकला, “सात होतं ना? एक कुठं गेलं?” गरुड हळुवारपणे म्हणाला, “ज्यावर तुझी नजर गेली होती, त्यानं भीतीपोटी मला विनंती केली आणि मी त्याला सातासमुद्रापार एका सुरक्षित गुहेत सोडून आलो.”

यम क्षणभर शांत झाला. मग हसत म्हणाला, “म्हणूनच मी आलो होतो, विष्णुदेवाला विचारायला – की हे कबुतर तर इथे आहे, पण त्याचा अंत सातासमुद्रापार लिहिला आहे. आता काय करायचं?” आणि खरंच, तो जीव स्वतःच त्या दिशेनं गेला, जिथे त्याचं शेवटचं श्वास घेणं नियत होतं. त्या गुहेच्या दमट हवामानात, कुठलाही प्राणवायू नसलेल्या कोंदट जागेत त्याचा श्वास घुसमटून गेला.

तो जाताना एकच गोष्ट शिकवून गेला – आपण कितीही टाळायचं ठरवलं, पळून जायचं ठरवलं, तरी नियतीचं चक्र थांबत नाही. एखादा क्षण आपल्या निर्णयानं घडतो असं वाटतं, पण त्या निर्णयामागेही कदाचित नियतीचीच चाल असते.

पण तरीसुद्धा, ह्या घडीला एक आशेची किणार आहे. जर आपण सद्गुरुंच्या चरणी भक्तीपूर्वक शरण गेलो, त्यांच्या सेवेत स्वतःला अर्पण केलं, तर ते प्रारब्ध देखील बदलण्याचं सामर्थ्य ठेवतात. कारण त्यांनी फक्त विधीलिखित वाचत नाही – ते ते बदलू शकतात.

मनुष्याचे हात लहान आहेत नियतीच्या साखळदंडाशी लढण्यासाठी. पण श्रद्धा, नम्रता आणि गुरुभक्तीच्या ज्योतीने ते अंधारही झाकोळले जाऊ शकतात. कबुतर जरी हरवून गेलं, तरी त्याच्या कथेतून माणसाला उमगलेलं सत्य हेच – की आपल्याला पळायचं नाही, तर समर्पित भावनेनं सामोरं जायचं.

“नियतीीतून पळायचं नाही. पण भक्ती, श्रद्धा आणि आत्मसमर्पणाने त्याच्यातून शांततेची प्रज्ञा ओढता येते.”

---

🔚 तत्त्वप्रधान निष्कर्ष

ही कथा साधी आहे, पण तिच्यामध्ये गहन तत्त्वांचं जाळं आहे:

• नियती बदलणार नाही, पण तिचं स्वीकार करणं मोठेपण आहे.
• आत्मिक शांतता, भीतीपेक्षा अधिक मूल्यवान आहे.
• सेवा, प्रार्थना, आणि भक्ति भाव - या तिन्हीनीच तो कबुतर अंतर्मनातून शांत झाला.

आपल्या जीवनात तुमच्यावर जिची नियती लिहिली असल्यास, ती होणारच आहे. पण श्रद्धा, गुरुभक्ति आणि हृदयपूर्वक सोडून दिल्यास, नियतीच कमी नाहीतर, तीही आपल्या ऋद्धीस राहील.

💫 "नियती जिंकता येत नाही – पण तिचं स्पर्श मृदू पद्धतीने स्वीकारता येऊ शकतो."