संत तुकाराम अभंग गाथा १००१ ते ११००

संत तुकाराम गाथा

अभंग १००१ ते ११००

अभंग १००१

करितों कवित्व ह्मणाल हें कोणी । नव्हे माझी वाणी पदरींची ॥१॥
माझिये युक्तीचा नव्हे हा प्रकार । मज विश्वंभर बोलवितो ॥ध्रु.॥
काय मी पामर जाणे अर्थभेद । वदवी गोविंद तें चि वदें ॥२॥
निमित्त मापासी बैसविलों आहें । मी तों कांहीं नव्हे स्वामिसत्ता ॥३॥
तुका ह्मणे आहें पाइऩक चि खरा । वागवितों मुद्रा नामाची हे ॥४॥

अभंग १००२

आह्मीं गावें तुह्मीं कोणीं कांहीं न ह्मणावें । ऐसें तंव आह्मां सांगितलें नाहीं देवें ॥१॥
ह्मणा रामराम टाळी वाजवा हातें। नाचा डोला प्रेमें आपुलिया स्वहितें ॥ध्रु.॥
सहज घडे तया आळस करणें तें काइऩ । अग्नीचें भातुकें हात पािळतां कां पायीं ॥२॥
येथें नाहीं लाज भिक्तभाव लौकिक । हांसे तया घडे ब्रह्महत्यापातक ॥३॥
जया जैसा भाव निरोपण करावा । येथें नाहीं चाड ताळविताळ या देवा ॥४॥
सदैव ज्यां कथा काळ घडे श्रवण । तुका ह्मणे येर जन्मा आले पाषाण ॥५॥

अभंग १००३

देव घ्या कोणी देव घ्या कोणी । आइता आला घर पुसोनी ॥१॥
देव न लगे देव न लगे । सांटवणेचे रुधले जागे ॥ध्रु.॥
देव मंदला देव मंदला । भाव बुडाला काय करूं ॥२॥
देव घ्या फुका देव घ्या फुका । न लगे रुका मोल कांहीं ॥३॥
दुबळा तुका भावेंविणें । उधारा देव घेतला रुणें ॥४॥

अभंग १००४

विष्णुमय सर्व वैष्णवांसी ठावें । येरांनीं वाहावे भार माथां ॥१॥
साधनें संकटें सर्वांलागीं सीण । व्हावा लागे क्षीण अहंमान ॥ध्रु.॥
भाव हा कठीण वज्र हें भेदवे । परि न छेदवे मायाजाळ ॥२॥
तुका ह्मणे वर्म भजनें चि सांपडे । येरांसी तों पडे ओस दिशा ॥३॥

अभंग १००५

कीर्तनाची गोडी । देव निवडी आपण ॥१॥
कोणी व्हा रे अधिकारी । त्यासी हरि देइऩल ॥ध्रु.॥
वैराग्याचे बळें । साही खळ जिणावे ॥२॥
उरेल ना उरी । तुका करी बोभाट ॥३॥

अभंग १००६

कायावाचामन ठेविलें गाहाण । घेतलें तुझें रिण जोडीलागीं ॥१॥
अवघें आलें आंत पोटा पडिलें थीतें । सारूनि नििंश्चत जालों देवा ॥ध्रु.॥
द्यावयासी आतां नाहीं तोळा मासा । आधील मवेशा तुज ठावी ॥२॥
तुझ्या रिणें गेले बहुत बांधोन । जाले मजहून थोरथोर ॥३॥
तुका ह्मणे तुझे खतीं जें गुंतलें । करूनि आपुलें घेइप देवा ॥४॥

अभंग १००७

करिसी कीं न करिसी माझा अंगीकार । हा मज विचार पडिला देवा ॥१॥
देसी कीं न देसी पायांचें दर्शन । ह्मणऊनि मन िस्थर नाहीं ॥ध्रु.॥
बोलसी कीं न बोलसी मजसवें देवा । ह्मणोनियां जीवा भय वाटे ॥२॥
होइऩल कीं न होय तुज माझा आठव। पडिला संदेह हा चि मज ॥३॥
तुका ह्मणे मी कमाइऩचे हीण। ह्मणऊनि सीण करीं देवा ॥४॥

अभंग १००८

ऐसा माझा आहे भीडभार । नांवाचा मी फार वांयां गेलों ॥१॥
काय सेवा रुजु आहे सत्ताबळ । तें मज राउळ कृपा करी ॥ध्रु.॥
काय याती शुद्ध आहे कुळ कर्म । तेणें पडे वर्म तुझे ठायीं ॥२॥
कोण तपोनिध दानधर्मसीळ । अंगीं एक बळ आहे सत्ता ॥३॥
तुका ह्मणे वांयां जालों भूमी भार । होइऩल विचार काय नेणों ॥४॥

अभंग १००९

साच मज काय कळों नये देवा । काय तुझी सेवा काहे नव्हे ॥१॥
करावें तें बरें जेणें समाधान । सेवावें हें वन न बोलावें ॥ध्रु.॥
शुद्ध माझा भाव होइल तुझे पायीं । तरि च हें देइप निवडूनि ॥२॥
उचित अनुचित कळों आली गोष्टी । तुझे कृपादृष्टी पांडुरंगा ॥३॥
तुका ह्मणे मज पायांसवे चाड । सांगसी तें गोड आहे मज ॥४॥

अभंग १०१०

नाहीं कंटाळलों परि वाटे भय । करावें तें काय न कळतां ॥१॥
जन वन आह्मां समान चि जालें । कामक्रोध गेले पावटणी ॥ध्रु.॥
षडऊर्मी शत्रु जिंतिले अनंता । नामाचिया सत्ताबळें तुझ्या ॥२॥
ह्मणऊनिं मुख्य धर्म आह्मां सेवकांचा ऐसा । स्वामी करी शिरसा पाळावें तें ॥३॥
ह्मणऊनिं तुका अवलोकुनी पाय । वचनाची पाहे वास एका ॥४॥

अभंग १०११

वांयांविण वाढविला हा लौकिक । आणिला लटिक वाद दोघां ॥१॥
नाहीं ऐसा जाला देव माझ्या मतें । भुकेलें जेवितें काय जाणे ॥ध्रु.॥
शब्दज्ञानें गौरविली हे वैखरी । साच तें अंतरीं बिंबे चि ना ॥२॥
जालों परदेशी गेले दोन्ही ठाय । संसार ना पाय तुझे देवा ॥३॥
तुका ह्मणे मागें कळों येतें ऐसें । न घेतों हें पिसें लावूनियां ॥४॥

अभंग १०१२

न कळे तत्वज्ञान मूढ माझी मती । परि ध्यातों चित्तीं चरणकमळ ॥१॥
आगमाचे भेद मी काय जाणें । काळ तो चिंतनें सारीतसें ॥ध्रु.॥
कांहीं नेणें परि ह्मणवितों दास । होइल त्याचा त्यास अभिमान ॥२॥
संसाराची सोय सांडिला मारग । दुराविलें जग एका घायें ॥३॥
मागिल्या लागाचें केलेंसे खंडण । एकाएकीं मन राखियेलें ॥४॥
तुका ह्मणे अगा रखुमादेवीवरा । भक्तकरुणाकरा सांभाळावें ॥५॥

अभंग १०१३

इतुलें करीं देवा ऐकें हें वचन । समूळ अभिमान जाळीं माझा ॥१॥
इतुलें करीं देवा ऐकें हे गोष्टी । सर्व समदृष्टी तुज देखें ॥ध्रु.॥
इतुलें करीं देवा विनवितों तुज । संतांचे चरणरज वंदीं माथां ॥२॥
इतुलें करीं देवा ऐकें हे मात । हृदयीं पंढरीनाथ दिवसरात्रीं ॥३॥
भलतिया भावें तारीं पंढरीनाथा । तुका ह्मणे आतां शरण आलों ॥४॥

अभंग १०१४

तुझा दास ऐसा ह्मणती लोकपाळ । ह्मणऊनि सांभाळ करीं माझा ॥१॥
अनाथाचा नाथ पतितपावन । हें आतां जतन करीं नाम ॥ध्रु.॥
माझें गुण दोष पाहातां न लगे अंत । ऐसें माझें चित्त मज ग्वाही ॥२॥
नेणें तुझी कैसी करावी हे सेवा । जाणसी तूं देवा अंतरींचें ॥३॥
तुका ह्मणे तूं या कृपेचा सिंधु । तोडीं भवबंधु माझा देवा ॥४॥

अभंग १०१५

जाणावें ते काय नेणावें ते काय । ध्यावे तुझे पाय हें चि सार ॥१॥
करावें तें काय न करावें तें काय । ध्यावें तुझे पाय हें चि सार ॥ध्रु.॥
बोलावें तें काय न बोलावें तें काय । ध्यावे तुझे पाय हें चि सार ॥२॥
जावें तें कोठें न वजावे आतां । बरवें आठवितां नाम तुझें ॥३॥
तुका ह्मणे तूं करिसी तें सोपे । पुण्यें होती पापें आमुच्या मतें ॥४॥

अभंग १०१६

नको ब्रह्मज्ञान आत्मिस्थतिभाव । मी भक्त तूं देव ऐसें करीं ॥१॥
दावीं रूप मज गोपिकारमणा । ठेवीन चरणांवरी माथा ॥ध्रु.॥
पाहोनि श्रीमुख देइन आलिंगन । जीवें निंबलोण उतरीन ॥२॥
पुसतां सांगेन हितगुज मात । बैसोनि एकांत सुखगोष्टी ॥३॥
तुका ह्मणे यासी न लावीं उशीर । माझें अभ्यंतर जाणोनियां ॥४॥

अभंग १०१७

मागें शरणागत तारिले बहुत । ह्मणती दीनानाथ तुज देवा ॥१॥
पाहिले अपराध नाहीं याती कुळ । तारिला अजामेळ गणिका भिल्ली ॥ध्रु.॥
अढळपदीं बाळ बैसविला धुरु । क्षीराचा सागरु उपमन्ये ॥२॥
गजेंद्रपशु नाडियें जळचरें । भवसिंधुपार उतरिला ॥३॥
प्रल्हाद अग्नींत राखिला जळांत । विषाचें अमृत तुझ्या नामें ॥४॥
पांडवां संकट पडतां जडभारी । त्यांचा तू कैवारी नारायणा ॥५॥
तुका ह्मणे तूं या अनाथाचा नाथ । ऐकोनियां मात शरण आलों ॥६॥

अभंग १०१८

तुझा शरणागत जालों मी अंकित । करीं माझें हित पांडुरंगा ॥१॥
पतितपावन तुझी ब्रीदावळी । ते आतां सांभाळीं मायबापा ॥ध्रु.॥
अनाथाचा नाथ बोलतील संत ऐकोनियां मात विश्वासलों ॥२॥
न करावी निरास न धरावें उदास । देइप याचकास कृपादान ॥३॥
तुका ह्मणे मी तों पातकांची रासी । देइप पायापासीं ठाव देवा ॥४॥

अभंग १०१९

सर्वस्वाचा त्याग तो सदा सोंवळा । न लिंपे विटाळा अिग्न जैसा ॥१॥
सत्यवादी करी संसार सकळ । अलिप्त कमळ जळीं जैसें ॥ध्रु.॥
घडे ज्या उपकार भूतांची दया । आत्मिस्थति तया अंगीं वसे ॥२॥
नो बोले गुणदोष नाइके जो कानीं । वताौनि तो जनीं जनादऩन ॥३॥
तुका ह्मणे वर्म जाणितल्याविण । पावे करितां सीण सांडीमांडी ॥४॥

अभंग १०२०

कुळधर्म ज्ञान कुळधर्म साधन । कुळधर्में निधान हातीं चढे ॥१॥
कुळधर्म भिक्त कुळधर्म गति । कुळधर्म विश्रांति पाववील ॥ध्रु.॥
कुळधर्म दया कुळधर्म उपकार । कुळधर्म सार साधनाचें ॥२॥
कुळधर्म महत्त्व कुळधर्म मान । कुळधर्म पावन परलोकींचें ॥३॥
तुका ह्मणे कुळधर्म दावी देवीं देव । यथाविध भाव जरीं होय ॥४॥

अभंग १०२१

पुण्य परउपकार पाप ते परपीडा । आणीक नाहीं जोडा दुजा यासी ॥१॥
सत्य तो चि धर्म असत्य तें कर्म । आणीक हे वर्म नाहीं दुजें ॥ध्रु.॥
गति ते चि मुखीं नामाचें स्मरण । अधोगति जाण विन्मुखते ॥२॥
संतांचा संग तो चि स्वर्गवास । नर्क तो उदास अनर्गळा ॥३॥
तुका ह्मणे उघडें आहे हित घात । जयाचें उचित करा तैसें ॥४॥

अभंग १०२२

न वजे वांयां कांहीं ऐकतां हरिकथा । आपण करितां वांयां न वजे ॥१॥
न वजे वांयां कांहीं देवळासी जातां । देवासी पूजितां वांयां न वजे ॥ध्रु.॥
न वजे वांयां कांहीं केलिया तीर्थ । अथवा कां व्रत वांयां न वजे ॥२॥
न वजे वांयां जालें संतांचें दर्शन । शुद्ध आचरण वांयां न वजे ॥३॥
तुका ह्मणे भाव असतां नसतां । सायास करितां वांयां न वजे ॥४॥

अभंग १०२३

चित्तीं धरीन मी पाउलें सकुमारें । सकळ बिढार संपत्तीचें ॥१॥
कंठीं धरिन मी नाम अमृताची वल्ली । होइऩल राहिली शीतळ तनु ॥ध्रु.॥
पाहेन श्रीमुख साजिरें सुंदर । सकळां अगर लावण्यांचें ॥२॥
करिन अंगसंग बाळकाचे परी । बैसेन तों वरी नुतरीं कडिये ॥३॥
तुका ह्मणे हा केला तैसा होय । धरिली मनें सोय विठोबाची ॥४॥

अभंग १०२४

बाळ मातेपाशीं सांगे तानभूक । उपायाचें दुःख काय जाणे ॥१॥
तयापरी करीं पाळण हें माझें । घेउनियां ओझें सकळ भार ॥ध्रु.॥
कासया गुणदोष आणिसील मना । सर्व नारायणा अपराधी ॥२॥
सेवाहीन दीन पातकांची रासी । आतां विचारिसी काय ऐसें ॥३॥
जेणें काळें पायीं अनुसरलें चित्त । निर्धार हें हित जालें ऐसें ॥४॥
तुका ह्मणे तुह्मी तारिलें बहुतां । माझी कांहीं चिंता असों दे वो ॥५॥

अभंग १०२५

जीवनावांचूनि तळमळी मासा । प्रकार हा तैसा होतो जीवा ॥१॥
न संपडे जालें भूमिगत धन । चरफडी मन तयापरी ॥ध्रु.॥
मातेचा वियोग जालियां हो बाळा । तो कळवळा जाणा देवा ॥२॥
सांगावे ते किती तुह्मांसी प्रकार । सकळांचें सार पाय दावीं ॥३॥
ये चि चिंते माझा करपला भीतर । कां नेणों विसर पडिला माझा ॥४॥
तुका ह्मणे तूं हें जाणसी सकळ । यावरि कृपाळ होइप देवा ॥५॥

अभंग १०२६

शरण आलें त्यासी न दावीं हे पाठी । ऐका जगजेठी विज्ञापना ॥१॥
अळविती तयांसी उत्तर झडकरी । द्यावें परिसा हरी विज्ञापना ॥ध्रु.॥
गांजिलियाचें करावें धांवणें । विनंती नारायणें परिसावी हे ॥२॥
भागलियाचा होइप रे विसांवा । परिसावी केशवा विज्ञापना ॥३॥
अंकिताचा भार वागवावा माथां । परिसावी अनंता विज्ञापना ॥४॥
तुका ह्मणे आह्मां विसरावें ना देवा । परिसावी हे देवा विज्ञापना ॥५॥

अभंग १०२७

कोण आह्मां पुसे सिणलें भागलें । तुजविण उगलें पांडुरंगा ॥१॥
कोणापाशीं आह्मीं सांगावें सुखदुःख । कोण तानभूक निवारील ॥ध्रु.॥
कोण या तापाचा करील परिहार । उतरील पार कोण दुजा ॥२॥
कोणापें इच्छेचें मागावें भातुकें । कोण कवतुकें बुझावील ॥३॥
कोणावरी आह्मीं करावी हे सत्ता । होइल साहाता कोण दुजा ॥४॥
तुका ह्मणे अगा स्वामी सर्व जाणां । दंडवत चरणां तुमच्या देवा ॥५॥

अभंग १०२८

तेव्हां धालें पोट बैसलों पंगती । आतां आह्मां मुिक्तपांग काइऩ ॥१॥
धांवा केला आतां होइऩल धांवणे । तया कायी करणें लागे सध्या ॥ध्रु.॥
गायनाचा आतां कोठें उरला काळ। आनंदें सकळ भरी आलें ॥२॥
देवाच्या सख्यत्वें विषमासी ठाव । मध्यें कोठें वाव राहों सके ॥३॥
तेव्हां जाली अवघी बाधा वाताहात। प्रेम हृदयांत प्रवेशलें ॥४॥
तुका ह्मणे आह्मीं जिंतिलें भरवसा । देव कोठें दासा मोकलितो ॥५॥

अभंग १०२९

तरि कां पवाडे गर्जती पुराणें । असता नारायण शिक्तहीन ॥१॥
कीर्तीविण नाहीं नामाचा डांगोरा । येर कां इतरां वाणीत ना ॥ध्रु.॥
तरि च ह्मणा तो आहे चिरंजीव । केलियाचा जीव सुखीं गुण ॥२॥
चांगलेपण हें निरुपायता अंगीं । बाणलें श्रीरंगा ह्मणऊनि ॥३॥
तरि च हा थोर सांगितलें करी । अभिमान हरीपाशीं नाहीं ॥४॥
तुका ह्मणे तरि करिती याची सेवा । देवापाशीं हेवा नाहीं कुडें ॥५॥

अभंग १०३०

अविट हें क्षीर हरिकथा माउली । सेविती सेविली वैष्णवजनीं ॥१॥
अमृत राहिलें लाजोनि माघारें । येणें रसें थोरें ब्रह्मानंदे ॥ध्रु.॥
पतित पातकी पावनपंगती । चतुर्भुज होती देवाऐसे ॥२॥
सर्व सुखें तया मोहोरती ठाया । जेथें दाटणी या वैष्णवांची ॥३॥
निर्गुण हें सोंग धरिलें गुणवंत । धरूनियां प्रीत गाये नाचे ॥४॥
तुका ह्मणे केलीं साधनें गाळणी । सुलभ कीर्तनीं होऊनी ठेला ॥५॥

अभंग १०३१

संसारसोहळे भोगितां सकळ । भक्तां त्याचें बळ विटोबाचें ॥१॥
भय चिंता धाक न मनिती मनीं । भक्तां चक्रपाणि सांभाळीत ॥ध्रु.॥
पापपुण्य त्यांचें धरूं न शके अंग । भक्तांसी श्रीरंग सर्वभावे ॥२॥
नव्हती ते मुक्त आवडे संसार । देव भक्तां भार सर्व वाहे ॥३॥
तुका ह्मणे देव भक्तां वेळाइऩत । भक्त ते नििंश्चत त्याचियानें ॥४॥

अभंग १०३२

देवासी अवतार भक्तांसी संसार । दोहींचा विचार एकपणें ॥१॥
भक्तांसी सोहळे देवाचिया अंगें । देव त्यांच्या संगें सुख भोगी ॥ध्रु.॥
देवें भक्तां रूप दिलासे आकार । भक्तीं त्याचा पार वाखाणिला ॥२॥
एका अंगीं दोन्ही जालीं हीं निर्माण । देवभक्तपण स्वामिसेवा ॥३॥
तुका ह्मणे येथें नाहीं भिन्नभाव । भक्त तो चि देव देव भक्त ॥४॥

अभंग १०३३

हुंबरती गाये तयांकडे कान । कैवल्यनिधान देउनि ठाके ॥१॥
गोपाळांची पूजा उिच्छष्ट कवळी । तेणें वनमाळी सुखावला ॥ध्रु.॥
चोरोनियां खाये दुध दहीं लोणी । भावें चक्रपाणि गोविला तो ॥२॥
निष्काम तो जाला कामासी लंपट । गोपिकांची वाट पाहात बैसे ॥३॥
जगदानी इच्छी तुळसीएकदळ । भावाचा सकळ विकिला तो ॥४॥
तुका ह्मणे हें चि चैतन्यें सावळें । व्यापुनि निराळें राहिलेंसे ॥५॥

अभंग १०३४

समर्थासी नाहीं वर्णावर्णभेद । सामग्री ते सर्व सिद्ध घरीं ॥१॥
आदराचे ठायीं बहु च आदर । मागितलें फार तेथें वाढी ॥ध्रु.॥
न ह्मणे सोइरा सुहुदऩ आवश्यक । राजा आणि रंक सारिखा चि ॥३॥
भाव देखे तेथें करी लडबड । जडा राखे जड निराळें चि ॥३॥
कोणी न विसंभे याचकाचा ठाव । विनवुनी देव शंका फेडी ॥४॥
तुका ह्मणे पोट भरुनी उरवी । धालें ऐसें दावी अनुभवें ॥५॥

अभंग १०३५

आले भरा केणें । येरझार चुके जेणें ॥१॥
उभें केलें विटेवरी । पेंठ इनाम पंढरी ॥ध्रु.॥
वाहाती मारग । अवघें मोहोरलें जग ॥२॥
तुका ह्मणे माप । खरें आणा माझे बाप ॥३॥

अभंग १०३६

लक्षमीवल्लभा । दिनानाथा पद्मनाभा ॥१॥
सुख वसे तुझे पायीं । मज ठेवीं ते चि ठायीं ॥ध्रु.॥
माझी अल्प हे वासना। तूं तो उदाराचा राणा ॥२॥
तुका ह्मणे भोगें । पीडा केली धांव वेगें ॥३॥

अभंग १०३७

करीं ऐसें जागें । वेळोवेळां पायां लागें ॥१॥
प्रेम झोंबो कंठीं । देह धरणिये लोटीं ॥ध्रु.॥
राहे लोकाचार पडे अवघा विसर ॥२॥
तुका ह्मणे ध्यावें । तुज विभीचारभावें ॥३॥

अभंग १०३८

टाळ दिडी हातीं । वैकुंठींचे सांगाती ॥१॥
जाल तरी कोणा जा गा । करा सिदोरी ते वेगा ॥ध्रु.॥
जाती सादावीत । तेथें असों द्यावें चित्त ॥२॥
तुका ह्मणे बोल । जाती बोलत विठ्ठल ॥३॥

अभंग १०३९

वांयां जातों देवा । नेणें भक्ती करूं सेवा ॥१॥
आतां जोडोनियां हात । उभा राहिलों निवांत ॥ध्रु.॥
करावें तें काय। न कळें अवलोकितों पाय ॥२॥
तुका ह्मणे दान । दिलें पदरीं घेइऩन ॥३॥

अभंग १०४०

जीव खादला देवत । माझा येणें महाभूतें । झोंबलें निरुतें । कांहीं करितां न सुटे ॥१॥
आतां करूं काय । न चले करितां उपाय । तुह्मां आह्मां सय । विघडाविघड केली ॥ध्रु.॥
बोलतां दुिश्चती । मी वो पडियेलें भ्रांती । आठव हा चित्तीं । न ये ह्मणतां मी माझें ॥२॥
भलतें चि चावळे । जना अवघिया वेगळे । नाठवती बाळें । आपपर सारिखें ॥३॥
नका बोलों सये । मज वचन न साहे। बैसाल त्या राहें । उग्या वाचा खुंटोनी ॥४॥
तुह्मां आह्मां भेटी । नाहीं जाली जीवेंसाटीं । तुका ह्मणे दृष्टी । पाहा जवळी आहे तों ॥५॥

अभंग १०४१

जींवीचा जिव्हाळा । पाहों आपुलिया डोळां ॥१॥
आह्मां विठ्ठल एक देव । येर अवघे चि वाव ॥ध्रु.॥
पुंडलिकाचे पाठीं। उभा हात ठेवुनि कटी ॥२॥
तुका ह्मणे चित्तीं । वाहूं रखुमाइऩचा पती ॥३॥

अभंग १०४२

माझें आराधन । पंढरपुरींचें निधान ॥१॥
तया एकाविण दुजें । कांहीं नेणें पंढरीराजें ॥ध्रु.॥
दास विठ्ठलाचा । अंकित अंकिला ठायींचा ॥२॥
तुका ह्मणे आतां । नव्हे पालट सर्वथा ॥३॥

अभंग १०४३

आतां आह्मां हें चि काम । न विसंभावें तुझें नाम । वाहुनियां टाळी । प्रेमसुखें नाचावें ॥१॥
अवघी जाली आराणूक । मागें पुढें सकिळक । त्रिपुटीचें दुःख । प्रारब्ध सारिलें ॥ध्रु.॥
गोदातटें निर्मळें । देव देवांचीं देवळें । संत महंत मेळें । दिवस जाय सुखाचा ॥२॥
तुका ह्मणे पंढरीनाथा । आणिक नाहीं मज चिंता । योगक्षेम माथां । भार तुझ्या घातला ॥३॥

अभंग १०४४

चोरटें सुनें मारिलें टाळे । केंउं करी परि न संडी चाळे ॥१॥
ऐसें एक दुराचारी गा देवा । आपुलिया जीवा घात करी ॥ध्रु.॥
नाक गेलें तरि लाज ना विचार । हिंडे फजितखोर दारोदारीं ॥२॥
तुका ह्मणे कर्म बिळवंत गाढें । नेदी तया पुढेंमागें सरों ॥३॥

अभंग १०४५

मुनि मुक्त जाले भेणें गर्भवासा । आह्मां विष्णुदासां सुलभ तो ॥१॥
अवघा चि संसार केला ब्रह्मरूप । विठ्ठलस्वरूप ह्मणोनियां ॥ध्रु.॥
पुराणीं उपदेश साधन उद्भट । आह्मां सोपी वाट वैकुंठींची ॥२॥
तुका ह्मणे जनां सकळांसहित । घेऊं अखंडित प्रेमसुख ॥२॥

अभंग १०४६

न करावी स्तुति माझी संतजनीं । होइऩल या वचनीं अभिमान ॥१॥
भारें भवनदी नुतरवे पार । दुरावती दूर तुमचे पाय ॥२॥
तुका ह्मणे गर्व पुरवील पाठी । होइऩल माझ्या तुटी विठोबाची ॥३॥

अभंग १०४७

तुमचिये दासींचा दास करूनि ठेवा । आशीर्वाद द्यावा हा चि मज ॥१॥
नवविधा काय बोलिली जे भक्ती । घ्यावी माझ्या हातीं संतजनीं ॥२॥
तुका ह्मणे तुमच्या पायांच्या आधारें। उत्तरेन खरें भवनदी ॥३॥

अभंग १०४८

चोर टेंकाचे निघाले चोरी । आपलें तैसें पारखे घरीं ॥१॥
नाहीं नफा नागवे आपण । गमाविले कान हात पाय ॥ध्रु.॥
बुिद्धहीन नये कांहीं चि कारणा । तयासवें जाणा तें चि सुख ॥२॥
तुका ह्मणे नाहीं ठाउकें वर्म । तयासी कर्म वोडवलें ॥३॥

अभंग १०४९

समर्थाचें बाळ कीविलवाणें दिसे । तरी कोणा हांसे जन देवा ॥१॥
अवगुणी जरी जालें तें वोंगळ । करावा सांभाळ लागे त्याचा ॥२॥
तुका ह्मणे तैसा मी एक पतित । परि मुद्रांकित जालों तुझा ॥३॥

अभंग १०५०

गाढवाचे अंगीं चंदनाची उटी । राख तया तेणें केलीसे भेटी ॥१॥
सहज गुण जयाचे देहीं । पालट कांहीं नव्हे तया ॥ध्रु.॥
माकडाचे गळां मोलाचा मणि । घातला चावुनी टाकी थुंकोनि ॥२॥
तुका ह्मणे खळा नावडे हित । अविद्या वाढवी आपुलें मत ॥३॥

अभंग १०५१

नेणे सुनें चोर पाहुणा मागता । देखून भलता भुंकतसे ॥१॥
शिकविलें कांहीं न चले तया । बोलियेले वांयां बोल जाती ॥ध्रु.॥
क्षीर ओकुनियां खाय अमंगळ । आपुली ते ढाळ जाऊं नेदी ॥२॥
वंदूं निंदूं काय दुराचार । खळाचा विचार तुका ह्मणे ॥३॥

अभंग १०५२

जन मानविलें वरी बाहएात्कारीं । तैसा मी अंतरीं नाहीं जालों ॥१॥
ह्मणउनी पंढरीनाथा वाटतसे चिंता । प्रगट बोलतां लाज वाटे ॥ध्रु.॥
संतां ब्रह्मरूप जालें अवघें जन । ते माझे अवगुण न देखती ॥२॥
तुका ह्मणे मी तों आपणांसी ठावा । आहें बरा देवा जैसा तैसा ॥३॥

अभंग १०५३

काम क्रोध माझे जीताती शरीरीं । कोवळें तें वरी बोलतसें ॥१॥
कैसा सरतां जालों तुझ्या पायीं । पांडुरंगा कांहीं न कळे हें ॥ध्रु.॥
पुराणींची ग्वाही वदतील संत । तैसें नाहीं चित्त शुद्ध जालें ॥२॥
तुका ह्मणे मज आणूनि अनुभवा । दाखवीं हें देवा साच खरें ॥३॥

अभंग १०५४

स्तुति करीं जैसा नाहीं अधिकार । न कळे विचार योग्यतेचा ॥१॥
तुमचें मी दास संतांचें दुर्बळ । करूनि सांभाळ राखा पायीं ॥ध्रु.॥
रामकृष्णहरि मंत्र उच्चारणा । आवडी चरणां विठोबाच्या ॥२॥
तुका ह्मणे तुमचें सेवितों उिच्छष्ट । क्षमा करीं धीट होऊनियां ॥३॥

अभंग १०५५

बहु दूरवरी । वेठी ओझें होतें शिरीं ॥१॥
आतां उतरला भार । तुह्मीं केला अंगीकार ॥ध्रु.॥
बहु काकुलती । आलों मागें किती ॥२॥
तुका ह्मणे देवा । आजि सफळ जाली सेवा ॥३॥

अभंग १०५६

पाइऩकपणें जोतिला सिद्धांत । सुर धरी मात वचन चित्तीं ॥१॥
पाइकावांचून नव्हे कधीं सुख । प्रजांमध्यें दुःख न सरे पीडा ॥ध्रु.॥
तरि व्हावें पाइऩक जिवाचा उदार । सकळ त्यांचा भार स्वामी वाहे ॥२॥
पाइकीचें सुख जयां नाहीं ठावें । धिग त्यांनीं ज्यावें वांयांविण ॥३॥
तुका ह्मणे एका क्षणांचा करार । पाइऩक अपार सुख भोगी ॥४॥

अभंग १०५७

पाइकीचें सुख पाइकासी ठावें । ह्मणोनियां जीवें केली साटीं ॥१॥
येतां गोऑया बाण साहिले भडमार । वर्षातां अपार वृिष्ट वरी ॥ध्रु.॥
स्वामीपुढें व्हावें पडतां भांडण । मग त्या मंडन शोभा दावी ॥२॥
पाइकांनीं सुख भोगिलें अपार । शुद्ध आणि धीर अंतर्बाहीं ॥३॥
तुका ह्मणे या सिद्धांताच्या खुणा । जाणे तो शाहाणा करी तो भोगी ॥४॥

अभंग १०५८

पाइऩक जो जाणे पाइकींनीं भाव । लाग पगें ठाव चोरवाट ॥१॥
आपणां राखोनि ठकावें आणीक । घ्यावें सकळीक हरूनियां ॥ध्रु.॥
येऊं नेदी लाग लागों नेदी माग । पाइऩक त्या जग स्वामी मानी ॥२॥
ऐसें जन केलें पाइकें पाइऩक । जया कोणी भीक न घलिती ॥३॥
तुका ह्मणे ऐसे जयाचे पाइऩक । बिळया तो नाइक त्रैलोकींचा ॥४॥

अभंग १०५९

पाइकांनीं पंथ चालविल्या वाटा । पारख्याचा सांटा मोडोनियां ॥१॥
पारखिये ठायीं घेउनियां खाणें । आपलें तें जन राखियेलें ॥ध्रु.॥
आधारेंविण जें बोलतां चावळे । आपलें तें कळे नव्हे ऐसें ॥२॥
सांडितां मारग मारिती पाइऩक । आणिकांसी शीक लागावया ॥३॥
तुका ह्मणे विश्वा घेऊनि विश्वास । पाइऩक तयास सुख देती ॥४॥

अभंग १०६०

पाइऩक तो प्रजा राखोनियां कुळ । पारखिया मूळ छेदी दुष्टा ॥१॥
तो एक पाइऩक पाइकां नाइऩक । भाव सकळीक स्वामिकाजीं ॥ध्रु.॥
तृणवत तनु सोनें ज्या पाषाण । पाइका त्या भिन्न नाहीं स्वामी ॥२॥
विश्वासावांचूनि पाइकासी मोल । नाहीं मिथ्या बोल बोलिलिया ॥३॥
तुका ह्मणे नये स्वामी उणेपण । पाइका जतन करी त्यासी ॥४॥

अभंग १०६१

धनी ज्या पाइका मानितो आपण । तया भितें जन सकळीक ॥१॥
जिवाचे उदार शोभती पाइऩक । मिरवती नाइऩक मुगुटमणि ॥ध्रु.॥
आपुलिया सत्ता स्वामीचें वैभव । भोगिती गौरव सकळ सुख ॥२॥
कमाइचीं हीणें पडिलीं उदंडें । नाहीं तयां खंड येती जाती ॥३॥
तुका ह्मणे तरि पाइकी च भली । थोडीबहुत केली स्वामिसेवा ॥४॥

अभंग १०६२

पाइकपणें खरा मुशारा । पाइऩक तो खरा पाइकीनें ॥१॥
पाइऩक जाणें मारितें अंग । पाइकासी भंग नाहीं तया ॥ध्रु.॥
एके दोहीं घरीं घेतलें खाणें । पाइऩक तो पणें निवडला ॥२॥
करूनि कारण स्वामी यश द्यावें । पाइका त्या नांव खरेपण ॥३॥
तुका ह्मणे ठाव पाइकां निराळा । नाहीं स्वामी स्थळा गेल्याविण ॥४॥

अभंग १०६३

उंच निंच कैसी पाइकाची वोळी । कोण गांढे बळी निवडिले ॥१॥
स्वामिकाजीं एक सर्वस्वें तत्पर । एक ते कुचर आशाबद्ध ॥ध्रु.॥
प्रसंगावांचूनि आणिती आयुर्भाव । पाइऩक तो नांव मिरवी वांयां ॥२॥
गणतीचे एक उंच निंच फार । तयांमध्यें शूर विरळा थोडे ॥३॥
तुका ह्मणे स्वामी जाणे त्यांचा मान । पाइऩक पाहोन मोल करी ॥४॥

अभंग १०६४

एका च स्वामीचे पाइऩक सकळ । जैसें बळ तैसें मोल तया ॥१॥
स्वामिपदीं एकां ठाव उंच स्थळीं । एक तीं निराळीं जवळी दुरी ॥ध्रु.॥
हीन कमाइऩचा हीन आन ठाव । उंचा सर्व भाव उंच पद ॥२॥
पाइकपणें तो सर्वत्र सरता । चांग तरी परता गांढएा ठाव ॥३॥
तुका ह्मणे मरण आहे या सकळां । भेणें अवकळा अभयें मोल ॥४॥

अभंग १०६५

प्रजी तो पाइऩक ओळीचा नाइऩक । पोटासाटीं एकें जैशीं तैशीं ॥१॥
आगळें पाऊल आणिकांसी तरी । पळती माघारीं तोडिजेती ॥ध्रु.॥
पाठीवरी घाय ह्मणती फटमर । धडा अंग शूर मान पावे ॥२॥
घेइऩल दरवडा देहा तो पाइऩक । मारी सकळीक सर्व हरी ॥३॥
तुका ह्मणे नव्हे बोलाचें कारण । कमाइऩचा पण सिद्धी पावे ॥४॥

अभंग १०६६

जातीचा पाइऩक ओळखे पाइका । आदर तो एका त्याचे ठायीं ॥१॥
धरितील पोटासाटीं हतियेरें । कळती तीं खरें वेठीचींसीं ॥ध्रु.॥
जीताचें तें असे खरें घायडाय । पारखिया काय पाशीं लोपे ॥२॥
तुका ह्मणे नमूं देव ह्मुण जना । जालियांच्या खुणा जाणतसों ॥३॥

अभंग १०६७

बुद्धीचा पालट धरा रे कांहीं । मागुता नाहीं मनुष्यदेह ॥१॥
आपुल्या हिताचे नव्हती सायास । गृहदाराआसधनवित्त ॥ध्रु.॥
अवचितें निधान लागलें हें हातीं । भोगावी विपत्ती गर्भवास ॥२॥
यावें जावें पुढें ऐसें चि कारण । भोगावें पतन नरकवास ॥३॥
तुका ह्मणे धरीं आठव या देहीं । नाहींतरि कांहीं बरें नव्हे ॥४॥

अभंग १०६८

आह्मीं पतितांनीं घालावें सांकडें । तुह्मां लागे कोडें उगवणें ॥१॥
आचरतां दोष न धरूं सांभाळ । निवाड उकल तुह्मां हातीं ॥ध्रु.॥
न घेतां कवडी करावा कुढावा । पाचारितां देवा नामासाठीं ॥२॥
दयासिंधु नाम पतितपावन । हें आह्मां वचन सांपडलें ॥३॥
तुका ह्मणे करूं अन्यायाच्या कोटी । कृपावंत पोटीं तूं चि देवा ॥४॥

अभंग १०६९

जो भक्तांचा विसावा । उभा पाचारितो धांवा ॥१॥
हातीं प्रेमाचें भातुकें । मुखीं घाली कवतुकें । भवसिंधू सुखें । उतरी कासे लावूनि ॥ध्रु.॥
थोर भक्तांची आस । पाहे भोंवताली वास ॥२॥
तुका ह्मणे कृपादानी । फेडी आवडीची धणी ॥३॥

अभंग १०७०

अखंड तुझी जया प्रीति । मज दे त्यांची संगति । मग मी कमळापति । तुज नानीं कांटाळा ॥१॥
पडोन राहेन ते ठायीं । उगा चि संतांचिये पायीं । न मगें न करीं कांहीं । तुझी आण विठोबा ॥ध्रु.॥
तुह्मी आह्मी पीडों ज्यानें । दोन्ही वारती एकानें । बैसलों धरणें । हाका देत दारेशीं ॥२॥
तुका ह्मणे या बोला । चित्त द्यावें बा विठ्ठला । न पाहिजे केला । अवघा माझा आव्हेर ॥३॥

अभंग १०७१

पुनीत केलें विष्णुदासीं । संगें आपुलिया दोषी ॥१॥
कोण पाहे तयांकडे । वीर विठ्ठलाचे गाढे । अशुभ त्यांपुढें शुभ होउनियां ठाके ॥ध्रु.॥
प्रेमसुखाचिया रासी । पाप नाहीं ओखदासी ॥२॥
तुका ह्मणे त्यांनीं । केली वैकुंठ मेदिनी ॥३॥

अभंग १०७२

जन देव तरी पायां चि पडावें । त्याचिया स्वभावें चाड नाहीं ॥१॥
अग्नीचें सौजन्य शीतनिवारण । पालवीं बांधोनि नेतां नये ॥२॥
तुका ह्मणे विंचु सर्प नारायण । वंदावे दुरोन शिवों नये ॥३॥

अभंग १०७३

भक्त भागवत जीवन्मुक्त संत । महिमा अत्यद्भुत चराचरीं।
ऐसिया अनंतामाजी तूं अनंत । लीलावेश होत जगत्राता ॥१॥
ब्रह्मानंद तुकें तुळे आला तुका । तो हा विश्वसंख्या क्रीडे जनीं ॥ध्रु.॥
शास्त्रा श्रेष्ठाचार अविरुद्ध क्रिया । तुझी भक्तराया देखियेली ।
देऊनि तिळाजुळी काम्य निषिद्धांसी । विधिविण योगेशी ब्रह्मार्पण ॥२॥
संत ग्रहमेळीं जगधंद्या गिळी । पैल उदयाचळीं भानु तुका ।
संत वृंदें तीर्थ गौतमी हरिकथा । तुकया नर सिंहस्ता भेटों आली ॥३॥
शांति पतिव्रते जाले परिनयन । काम संतर्पण निष्कामता।
क्षमा क्षमापणें प्रसिद्ध प्रथा जगीं । तें तों तुझ्या अंगी मूतिऩमंत ॥४॥
दया दिनानाथा तुवा जीवविली । विश्वीं विस्तारली कीतिऩ तुझी ।
वेदवाक्यबाहु उभारिला ध्वज । पूजिले देव द्विज सर्वभूतें ॥५॥
अधर्म क्षयव्याधि धर्मांशीं स्पर्शला । तो त्वां उपचारिला अनन्यभिक्त।
ब्रह्म ऐक्यभावें भिक्त विस्तारिली । वाक्यें सपळ केलीं वेदविहितें ॥६॥
देहबुिद्ध जात्या अभिमानें वंचलों । तो मी उपेिक्षलों न पाहिजे।
न घडो याचे पायीं बुद्धीचा व्यभिचार । मागे रामेश्वर रामचंद्र ॥७॥

अभंग १०७४

भूत भविष्य कळों यावें वर्तमान । हें तों भाग्यहीन त्यांची जोडी ॥१॥
आह्मीं विष्णुदासीं देव ध्यावा चित्तें । होणार तें होतें प्रारब्धें ॥ध्रु.॥
जगरूढीसाटीं घातलें दुकान । जातो नारायण अंतरोनि ॥२॥
तुका ह्मणे हा हो प्रपंच गाढा । थोरली ते पीडा रििद्धसिद्धी ॥३॥

अभंग १०७५

ठकिलें काळा मारिली दडी । दिली कुडी टाकोनियां ॥१॥
पांघुरलों बहु काळें । घोंगडें बळें सांडवलें ॥ध्रु.॥
नये ऐसा लाग वरी । परते दुरी लपालें ॥२॥
तुका ह्मणे आड सेवा । लाविला हेवा धांदली ॥३॥

अभंग १०७६

घोंगडियांचा पालट केला । मुलांमुलां आपुल्यांत ॥१॥
कान्होबा तो मी च दिसें । लाविलें पिसें संवगडियां ॥ध्रु.॥
तो बोले मी उगाच बैसें । आनारिसें न दिसे ॥२॥
तुका ह्मणे दिलें सोंग । नेदी वेंग जाऊं देऊं ॥३॥

अभंग १०७७

खेळों लागलों सुरकवडी । माझी घोंगडी हारपली ॥१॥
कान्होबाचे पडिलों गळां । घेइप गोपाळा देइप झाडा ॥ध्रु.॥
मी तों हागे उघडा जालों । अवघ्या आलों बाहेरी ॥२॥
तुका ह्मणे बुिद्ध काची । नाहीं ठायींची मजपाशीं ॥३॥

अभंग १०७८

घोंगडियांची एकी राशी । त्याचपाशीं तें ही होतें ॥१॥
माझियाचा माग दावा । केला गोवा उगवों द्या ॥ध्रु.॥
व्हावें ऐसें निसंतान । घेइन आन तुजपाशीं ॥२॥
तुका ह्मणे लाहाण मोठा । सांड ताठा हा देवा ॥३॥

अभंग १०७९

नाहीं तुझे उगा पडत गळां । पुढें गोपाळा जाऊं नको ॥१॥
चाहाड तुझे दाविन घरीं । बोलण्या उरी नाहीं ऐसी ॥ध्रु.॥
तुह्मां आह्मां पडदा होता । सरला आतां सरोबरी ॥२॥
तुका ह्मणे उरती गोठी । पडिली मिठी न सुटे ॥३॥

अभंग १०८०

तुह्मां आह्मां उरी तोंवरी । जनाचारी ऐसें तैसी ॥१॥
माझें घोंगडें टाकुन देइप । एके ठायीं मग असों ॥ध्रु.॥
विरोधानें पडे तुटी । कपट पोटीं नसावें ॥२॥
तुका ह्मणे तूं जाणता हरी । मज वेव्हारीं बोलविसी ॥३॥

अभंग १०८१

मुळींचा तुह्मां लागला चाळा । तो गोपाळा न संडा ॥१॥
घ्यावें त्याचें देणें चि नाहीं । ये चि वाहिं देखतसों ॥ध्रु.॥
माझी तरी घोंगडी मोठी । गांडीची लंगोटी सोडिस ना ॥२॥
तुका ह्मणे म्यां सांडिली आशा । हुंगिला फांसा येथुनियां ॥३॥

अभंग १०८२

घोंगडियास घातली मिठी । न सोडी साटी केली जीवें ॥१॥
हा गे चोर धरा धांवा कोणी । घरांत राहाटे चहूं कोणी ॥ध्रु.॥
नोळखवे म्यां धरिला हातीं । देहएादिप माय लाविली वाती ॥२॥
न पावे धांवणें मारितो हाका । जनाचारीं तुका नागवला ॥३॥

अभंग १०८३

आतां मी देवा पांघरों काइऩ । भिकेचें तें ही उरे चि ना ॥१॥
सदैव दुबळें नेणें चोर । देखोनि सुनाट फोडितो घर ॥ध्रु.॥
नाहीं मजपाशीं फुटकी फोडी । पांचांनीं घोंगडी दिली होती ॥२॥
तुका ह्मणे जना वेगळें जालें । एक चि नेलें एकल्याचें ॥३॥

अभंग १०८४

मी माझें करित होतों जतन । भीतरिल्या चोरें घेतलें खानें ॥१॥
मज आल्याविण आधीं च होता । मज न कळतां मज माजी ॥ध्रु.॥
घोंगडें नेलें घोंगडें नेलें । उघडें केलें उघडें चि ॥२॥
तुका ह्मणे चोरटा चि जाला साव । सहज चि न्याय नाहीं तेथें ॥३॥

अभंग १०८५

घोंगडें नेलें सांगों मी कोणा । दुबळें माझें नाणीत मना ॥१॥
पुढें तें मज न मिळे आतां । जवळी सत्ता दाम नाहीं ॥ध्रु.॥
सेटे महाजन ऐका कोणी । घोंगडियाची करा शोधणी ॥२॥
घोंगडियाचा करा बोभाट । तुका ह्मणे जंव भरला हाट ॥३॥

अभंग १०८६

माझें घोंगडें पडिलें ठायीं । माग तया पायीं सांपडला ॥१॥
चोर तो भला चोर तो भला । पाठिसी घातला पुंडलिकें ॥ध्रु.॥
चोर कुठोरि एके चि ठायीं । वेगळें पाहावें नलगेच कांहीं ॥२॥
आणिकांचीं ही चोरलीं आधीं । माझें तयामधीं मेळविलें ॥३॥
आपल्या आपण शोधिलें तींहीं । करीन मी ही ते चि परी ॥४॥
तुका ह्मणे माझें हित चि जालें । फाटकें जाउन धडकें चि आलें ॥५॥

अभंग १०८७

सर्प भुलोन गुंतला नादा । गारुडियें फांदां घातलासे।
हिंडवुनि पोट भरी दारोदारीं । कोंडुनि पेटारी असेरया ॥१॥
तैसी परी मज जाली पांडुरंगा । गुंतलों तो मी गा सोडीं आतां ।
माझें मज कांहीं न चलेसें जालें । कृपा तुज न करितां ॥ध्रु.॥
आविसें मिनु लावियला गळीं । भक्ष तो गिळी म्हणउनियां ।
काढूनि बाहेरी प्राण घेऊं पाहे । तेथे बापुमाये कवण रया ॥२॥
पक्षी पिलयां पातलें आशा । देखोनियां फांसा गुंते बळें ।
मरण नेणें माया धांवोनि वोसरे । जीवित्व ना जालीं बाळें ॥३॥
गोडपणें मासी गुंतली लिगाडीं । सांपडे फडफडी अधिकाअधिक ।
तुका म्हणे प्राण घेतला आशा । पंढरीनिवासा धाव घालीं ॥४॥

अभंग १०८८

यातिहीन मज काय तो अभिमान । मानी तुज जन नारायणा ॥१॥
काय सुख मज तयाची हे खंती । आपुलाला घेती गुणभाव ॥ध्रु.॥
द्रव्यामुळें माथां वाहियेली चिंधी । होन जयामधीं होता गांठी ॥२॥
तुका ह्मणे जन वंदितो वेगळा । मजसी दुर्बळा काय चाड ॥३॥

अभंग १०८९

शीतळ साउली आमुची माउली । विठाइऩ वोळली प्रेमपान्हा ॥१॥
जाऊनि वोसंगा वोरस । लागलें तें इच्छे पीइन वरी ॥ध्रु.॥
कृपा तनु माझा सांभाळी दुभूनि । अमृतजीवनी लोटलीसे ॥२॥
आनंदाचा ठाव नाहीं माझा चित्तीं । सागर तो किती उपमेसी ॥३॥
सैर जाये पडे तयेसी सांकडें । सांभाळीत पुढें मागें आस ॥४॥
तुका ह्मणे चिंता कैसी ते मी नेणें । लडिवाळ तान्हें विठाइऩचें ॥५॥

रामचरित्र अभंग १०९०

रामा वनवास । तेणें वसे सर्व देश ॥१॥
केलें नामाचें जतन । समर्थ तो नव्हे भिन्न ॥ध्रु.॥
वनांतरीं रडे । ऐसे पुराणीं पवाडे ॥२॥
तुका ह्मणें ॠषिनेम । ऐसा कळोनि कां भ्रम ॥३॥

अभंग १०९१

राम ह्मणे ग्रासोग्रासीं । तो चि जेविला उपवासी ॥१॥
धन्यधन्य तें शरीर । तीर्थांव्रतांचे माहेर ॥ध्रु.॥
राम ह्मणे करितां धंदा । सुखसमाधि त्या सदा ॥२॥
राम ह्मणे वाटे चाली । यज्ञ पाउलापाउलीं ॥३॥
राम ह्मणें भोगीं त्यागीं । कर्म न लिंपे त्या अंगीं ॥४॥
ऐसा राम जपे नित्य । तुका ह्मणे जीवन्मुक्त ॥५॥

अभंग १०९२

तारी ऐसे जड । उदकावरी जो दगड ॥१॥
तो हा न करी तें काइऩ । कां रे लीन नव्हां पायीं ॥ध्रु.॥
सीळा मनुष्य जाली। ज्याच्या चरणाचे चाली ॥२॥
वानरां हातीं लंका । घेवविली ह्मणे तुका ॥३॥

अभंग १०९३

राम ह्मणतां राम चि होइजे । पदीं बैसोन पदवी घेइजे ॥१॥
ऐसें सुख वचनीं आहे । विश्वासें अनुभव पाहें ॥ध्रु.॥
रामरसाचिया चवी । आन रस रुचती केवीं ॥२॥
तुका ह्मणे चाखोनि सांगें । मज अनुभव आहे अंगें ॥३॥

अभंग १०९४

रामराम उत्तम अक्षरें । कंठीं धरिलीं आपण शंकरें ॥१॥
कैसीं तारक उत्तम तिहीं लोकां । हळाहळ शीतळ केलें शिवा देखा ॥ध्रु.॥
हा चि मंत्र उपदेश भवानी । तिच्या चुकल्या गर्भादियोनि ॥२॥
जुन्हाट नागर नीच नवें । तुका ह्मणें म्यां धरिलें जीवें भावें ॥३॥

अभंग १०९५

राम ह्मणतां तरे जाणता अणतां । हो का यातिभलता कुळहीन ॥१॥
राम ह्मणतां न लगे आणीक सायास । केले महा दोष तेही जळती ॥ध्रु.॥
राम ह्मणे तया जवळी नये भूत । कैचा यमदूत ह्मणतां राम ॥२॥
राम म्हणतां तरे भवसिंधुपार । चुके वेरझार म्हणतां राम ॥३॥
तुका ह्मणें हें सुखाचें हें साधन । सेवीं अमृतपान एका भावें ॥४॥

अभंग १०९६

पैल आला राम रावणासी सांगती । काय निदसुरा निजलासी भूपति ॥१॥
अवघें लंकेमाजी जाले रामाचे दूत । व्यापिलें सर्वत्र बाहेरी भीतरी आंत ॥ध्रु.॥
अवघे अंगलग तुझे वधियेले वीर । होइऩ शरणागत किंवा युद्धासी सादर ॥२॥
तुका म्हणे ऐक्या भावें रामेसी भेटी । करूनि घेइऩ आतां संवंघेसी तुटी ॥३॥

अभंग १०९७

समरंगणा आला । रामें रावण देखिला ॥१॥
कैसे भीडतील दोन्ही । नांव सारुनियां रणीं ॥ध्रु.॥
प्रेमसुखाचें संधान । बाणें निवारिती बाण ॥२॥
तुकयास्वामी रघुनाथ । वर्म जाणोनि केली मात ॥३॥

अभंग १०९८

केला रावणाचा वध । अवघा तोडिला संबंध ॥१॥
लंकाराज्यें बिभीषणा । केली चिरकाळ स्थापना ॥ध्रु.॥
उदार्याची सीमा । काय वणूप रघुरामा ॥२॥
तुका ह्मणे माझा दाता । रामें सोडविली सीता ॥३॥

अभंग १०९९

रामरूप केली । रामें कौसल्या माउली ॥१॥
राम राहिला मानसीं । ध्यानीं चिंतनीं जयासी । राम होय त्यासी । संदेह नाहीं हा भरवसा ॥ध्रु.॥
अयोध्येचे लोक । राम जाले सकळीक ॥२॥
स्मरतां जानकी । रामरूप जाले कपि ॥३॥
रावणेसी लंका। राम आपण जाला देखा ॥४॥
ऐसा नित्य राम ध्याय । तुका वंदी त्याचे पाय ॥५॥

अभंग ११००

आनंदले लोक नरनारी परिवार । शंखभेरीतुरें वाद्यांचे गजर ॥१॥
आनंद जाला अयोध्येसी आले रघुनाथ । अवघा जेजेकार आळंगिला भरत ॥ध्रु.॥
करिती अक्षवाणें ओंवािळती रघुवीरा । लक्षमीसहित लक्षमण दुसरा ॥२॥
जालें रामराज्य आनंदलीं सकळें । तुका ह्मणे गाइऩवत्सें नरनारीबाळें ॥३॥