चोरी, साधू आणि शिष्य – देहाचा खरा उपयोग समजून घेणारी एक सत्यकथा

एक काळ होता. गावाच्या टोकाला एक छोटासा आश्रम होता – पांढऱ्या मातीचा, कुडाच्या छपराचा, शांतीचा श्वास घेणारा. आश्रमात घंटा वाजली की गावकरी म्हणायचे, "बाबांची आरती सुरू झाली वाटतं."

त्या आश्रमात राहत होते राघवबाबा. लहान वयात घर सोडून निघालेले. घर, संसार, नाव, गाव सगळं मागे टाकून ते निघाले होते – एकटं, फक्त भगवंताच्या शोधात.

वर्षानुवर्षं जंगलात, डोंगरात, गावोगावी फिरले. पण जिथे थांबले तिथे एक वेगळी शांतता नांदायला लागे. कुणी त्यांच्याकडे सोनं मागत नसे, आणि त्यांनी सोनं दिलं असंही नव्हतं. पण त्यांचं बोलणं, त्यांची नजर, आणि ते सतत म्हणायचे तेच एक वाक्य – "हा देह भगवंतासाठी आहे, विषयासाठी नाही" – एवढं ऐकलं तरी माणूस काही क्षण स्वतःकडे पाहू लागे.

ते बोलायचे कमी, आणि समजवायचे जास्त.

कधी एखाद्याला काही न सांगता एक मुठ तांदूळ हातात ठेवत. मग तो माणूस म्हणायचा, "बाबा, मला उत्तर मिळालं."

गावकऱ्यांनी त्यांच्या आजूबाजूला एक छोटासा आश्रम उभारून दिला. राघवबाबा त्यातच राहू लागले. साधं आयुष्य. भाजी, भाकरी, पाणी आणि भक्ती.

पण एक दिवस, त्या शांत आयुष्यात वादळ शिरलं.

रात्र होती. आकाशात चंद्र, पण त्याच्या प्रकाशालाही अंधार वाटत होता. गावात कुत्री भुंकू लागली होती. काहीतरी वेगळं घडत होतं.

आश्रमात काही चोर शिरले होते.

ते सावकाश चालत होते. पायघोळ कपडे, तोंड झाकलेलं, आणि डोळ्यात भूक. त्यांनी पाटीवर ठेवलेलं अन्न उचललं, कोपऱ्यातली धान्याची पोती घातली आणि झोपलेल्यांच्या पायाशी ठेवलेली एक छोटी पेटी उचलली. त्या पेटीत काही दक्षिणा होती – गावकऱ्यांनी श्रद्धेने बाबांना अर्पण केलेली.

चोरांनी ते सगळं घेतलं आणि पळाले.

पण देवाच्या घरात चोरी आणि तीपण संताच्या आश्रमात?
असं कसं होईल?

देव स्वतः त्या प्रसंगात जागा होता.

बाबांचे काही शिष्य आश्रमात जागे होते. त्यांना आवाज आला – चपला घासऱ्या जमिनीवर घासल्या गेल्याचा. एका शिष्याने पटकन बाहेर पाहिलं आणि बोट दाखवून ओरडलं – “चोर! थांबा!”

चोरांनी पळ काढला. शिष्यांनी पाठलाग केला.

ते चार होते – पाय झपाट्याने चालत होते, मनात राग.
"आपल्या गुरूंच्या घरी चोरी? हे परवडायचं नाही!"

एका मोकळ्या जागी शिष्यांनी त्यांना गाठलं.
शब्द नव्हते, फक्त हात. एकाने कानशिलात मारली. दुसऱ्याने लाथ घातली. कोणी शर्ट पकडून ओढलं. एक चोर घाबरून रडायलाच लागला.

"माफ करा... भूक लागली होती... दोन दिवस झालं पोटात अन्न नाही..."

"भूक लागली की चोरी करायची का?" एक शिष्य गरजला.

"माफ करा... आम्हाला माफ करा..."

शिष्यांनी त्यांना बांधून आश्रमात परत आणलं.

राघवबाबा त्या वेळी ध्यानात होते. डोळे मिटलेले. पण त्यांच्या चेहऱ्यावर गोंधळाचे पडसाद दिसू लागले.

चोरांना समोर उभं केलं. राघवबाबांनी डोळे उघडले.
काही बोलले नाहीत.

ते शांतपणे उठले, समोर आले. चोर डोळे झाकून थरथरत उभे होते.

राघवबाबांनी आपल्या शिष्यांकडे पाहिलं – शस्त्र नाही, राग नाही, फक्त नजरेत एक प्रश्न.

"काय केलंत?"

"बाबा, हे चोर! त्यांनी आपल्या आश्रमातून सामान नेलं!"

"मग?"

"त्यांना धडा शिकवला."

बाबा हळूहळू पुढे गेले. चोरांच्या अंगावर हात ठेवला. अंगभर घाम, थरथर, ओल्या डोळ्यांनी ते बाबांकडे पाहत होते.

बाबांनी शिष्यांना आदेश दिला, "यांना नीट अंघोळ घालून द्या. उष्ण पाण्यात. अंगाला तेल लावा. त्यानंतर स्वयंपाकीला सांगितलं का? पंचपक्वान्न तयार करा."

सगळ्यांची तोंडं बंद. शिष्य एकमेकांकडे पाहू लागले.

"बाबा...? तुम्ही हे काय करताय?"

बाबा शांतपणे म्हणाले,
"हे चोर आहेत, नाही का? पण तुम्ही काय करताय? सर्वच माणसं रोज देवाच्या घरून चोरी करत आहेत. देवाने हा देह दिला साधनेसाठी, भगवंताच्या भक्तीसाठी… आणि आपण? आपण विषय चोरतो. विषयांच्या मागे लागून, हा देह नासवतो. मग ते चोर की आपण?"

शिष्य गप्प. मन गुंतून गेलं.

"ते उपाशी होते. म्हणून चोरले. पण आपण उपाशी नाही तरीही विषयाच्या मागे लागतो. त्यांना अन्न हवं होतं, आपल्याला गरव गरव गरव…"

बाबांनी चोरांना जवळ घेतलं. "तुम्ही चुकलात. पण उपाशी राहणं ही देखील शिक्षा आहे. आता खा. उद्या सकाळी चला, पण या दिवसाची आठवण ठेवा. आणि एक दिवस तुमचंही रूप बदलेल."

त्या रात्री त्या चोरांनी पहिल्यांदाच पंचपक्वान्न खाल्लं होतं.

ते जेवत होते, आणि बाबांचा आवाज सुरू होता, "भगवंताने जे जे दिलं आहे, त्याचा उपयोग भगवंतालाच प्राप्त होण्यासाठी व्हावा. ही खरी भक्ती."

तो प्रसंग खूप जणांच्या आयुष्यात वळण घेणारा ठरला.