ज्ञानेश्वर महाराज अभंग संग्रह
अभंग १.
रुप पाहतां लोचनीं । सुख जालें वो साजणी ॥१॥
तो हा विठ्ठल बरवा । तो हा माधव बरवा ॥ध्रु०॥
बहुता सकृतांची जोडी । म्हणुनि विठ्ठलीं आवडी ॥२॥
सर्व सुखाचें आगरु । बापरखुमादेविवरु ॥३॥
अभंग २.
चिदानंद रुप चेतवितें एक । एकपणें गुणागुणीं दावी अनेक ॥१॥
आदि अंतीं गुण सर्वत्र निर्गुण । गुणासी अगुण भासतीना ॥ध्रु०॥
कैसें जालें अरुपीं गुणीं गुणवृत्ती । सगुण पाहतां अंतरलें गती ॥२॥
बापरखुमादेविवरु विठ्ठलु नंदनंदनु । आदिअंतु एकु पूर्ण सनातनु गे माये ॥३॥
अभंग ३.
मन मुरडोनि डोळां लेइलें । काळेपणें मिरवलें रुप त्याचें ॥१॥
बरवें रुप काळें अमोलिक । म्हणोनियां सांगतसे शुध्द भावें ॥ध्रुव॥
रखुमादेविवरु अगाध काळें । म्हणोनि सर्वत्र अर्पियलें ॥२॥
अभंग ४.
हरपली सत्ता मुराली वासना । सांवळाचि नयना दिसतसे ॥१॥
काय करुं माय सांवळा श्रीकृष्ण । सांगितला प्रश्न निवृत्तीनें ॥ध्रु०॥
बापरखुमादेविवरु सांवळीये तेज । सेजबाज निज कृष्ण सुखें ॥२॥
अभंग ५.
नवल देखिलें कृष्णरुपीं बिंब । सांवळी स्वयंभ मूर्ति हरिची ॥१॥
मन निवालें बिंबलें समाधान जालें । कृष्णरुपें बोधलें मन माझें ॥ध्रु०॥
बापरखुमादेविवरु सांवळा सर्व घटीं । चित्तें चैतन्या मिठी घालिताखेवों ॥२॥
अभंग ६.
सुंदर सुरेख वोतिलें । परब्रह्म तेज फ़ांकलें । तें व्योमीं व्योम सामावलें । नयनीं वो माय ॥१॥
कमळनयन सुमन फ़ांकलें । त्या परिमळा आथिलें । मकरंदीं वो माय ॥ध्रु०॥
संकोचला संसार । पारुषला व्यवहार । ब्रह्मानंद अपार । जहाला वो माय ॥२॥
मधुर वेदवाणी । न पवे ज्याच्या गुणीं । तें ठकावलें निर्वाणीं । नेति मुखें वो माय ॥३॥
यापरतें बोलणें । न बोलणें होणें । तें म्यां आपुल्या अंगवणें । केलें वो माय ॥४॥
ऐसियाते वोटी । लागलें तयाचे पाठी । रखुमादेविवरा भेटी । विठ्ठलीं वो माय ॥५॥
अभंग ७.
मूळ ना डाळ शाखा ना पल्लव । तो हा कैसा देव आलां घरीं ॥१॥
निर्गुणपणें उभा सगुणपणें शोभा । जिवाशिवा प्रभा दाविताहे ॥ध्रु०॥
नकळे याची गती नकळे याची लीळा । आपिआप सोहळा भोगीतसे ॥२॥
ज्ञानदेव म्हणे न कळे याची थोरी । आपण चराचरीं नांदतसे ॥३॥
अभंग ८.
निळिये मंडळीं । निळवर्ण सांवळी । तेथें वेधलिसे बाळी । ध्यानरुपा ॥१॥
वेधु वेधला निळा । पाहे घननीळा । विरहणीं केवळा । रंग रसनें ॥ध्रु०॥
नीळवर्ण अंभ । नीळवर्ण स्वयंभ । वेधें वेधु न लभे । वैकुंठींचा ॥२॥
ज्ञानदेव निळी । ह्रदयीं सांवळी । प्रेमरसें कल्लोळीं । बुडी देत ॥३॥
अभंग ९.
नीळवर्ण रज । नीळवर्ण बुझे । निळिमा सहजे । आकारली ॥१॥
नीळ प्रभा दिसे । नीळपणें वसे । निळिये आकाश । हरपलें ॥ध्रु०॥
निळेपण ठेलें । निळिये गोंविलें । निळपण सोंविळें । आम्हां जालें ॥२॥
ज्ञानदेवी निळा । परब्रह्मीं गोविला । कृष्णमूर्तिं सांवळा । ह्रदयीं वसे ॥३॥
अभंग १०.
निळिये पेरणी । निळिये वाहाणी । गुणाचीं लेणीं । कृष्णवर्ण ॥१॥
नवलाव गे माय । नवलाव चोज । निळीं निळिमा काज । आकारलें ॥ध्रु०॥
नीळवर्ण तनु । नीळवर्ण गुणू । निळिमा पूर्णू । ह्रदयीं नांदे ॥२॥
ज्ञानदेवीं लीला । मननीं निवाला । निळिये अवलीळा । हरपला ॥३॥
अभंग ११.
जरासंदुमल्लमर्दनु तो । गजपित्राहटणु तो गे बाई ॥१॥
कुब्जकपान तो । सुदाम्या अनुसंधान तो गे बाई ॥ध्रु०॥
रखुमादेविवरु तो । कंसचाणूरमर्दन तो गे बाई ॥२॥
अभंग १२.
ब्रह्मादिका आठकु तो । शिवध्यान ध्यानकु तो गे बाई ॥१॥
गौरीजाप्यसहस्त्रनामीं तो । पुण्यपावन त्रैलोक्य तो गे बाई ॥२॥
रखुमादेविवरु तो । सहजपूर्ण तो गे बाई ॥२॥
अभंग १३.
सर्वादि सर्वसाक्षी तो । विश्वंभर खल्विद तो गे बाई ॥१॥
आनंदा आनंद तो । प्रबोधा प्रबोध तो गे बाई ॥ध्रु०॥
रखुमदेविवरु तो । विटेवरी उभा तो गे बाई ॥२॥
अभंग १४.
श्रुतिस्मृतिवचन तो । गुह्यागुह्य तो गे बाई ॥१॥
जागता निजता तो । निज चेवविता तो तो गे बाई ॥ध्रु०॥
परात्पर तो । रखुमादेविवरु तो गे बाई ॥२॥
अभंग १५.
निजगुजा गूज तो । मोहना मोहन तो गे बाई ॥१॥
बोधा बोध बोधविता तो । द्वैता-द्वैत अद्वैत तो गे बाई ॥ध्रु०॥
रखुमादेविवरु तो । सर्वादि सर्वेश्वरु तो गे बाई ॥२॥
अभंग १६.
कांही नव्हे तो । अमूर्ता मूर्ति तो गे बाई ॥१॥
सहजा सहज तो । सहज सुखनिधान तो गे बाई ॥ध्रु०॥
रखुमादेविवरु तो । पुंडलिकवरद तो गे बाई ॥२॥
अभंग १७.
निज ब्रह्मा ब्रह्म तो । ब्रह्मादिकां वंद्य तो गे बाई ॥१॥
अचिंतचिंतन तो । सारासार गुह्य तो गे बाई ॥ध्रु०॥
बाप रखुमादेविवरु विठ्ठलु तो । जनीं वनीं कृपाळु तो गे बाई ॥२॥
अभंग १८.
सारंगधरु तो । चक्रा आधारु हरि तो गे बाई ॥१॥
सुलभा सुलभ तो । आटकु नटके तो गे बाई ॥ध्रु०॥
रखुमादेविवरु तो । द्वैताद्वैतातीत तो गे बाई ॥२॥
अभंग १९.
विश्व भुलवी योगमाया तो । गोकुळीं रहिवासु तो गे बाई ॥१॥
वसुदेवकुमरु तो । देवकीनंदनु तो गे बाई ॥ध्रु०॥
रखुमादेविवरु तो । शुकादिकां चिंतन तो गे बाई ॥२॥
अभंग २०.
पैल गोल्हाटमंडळ तो । त्रिकुटा वेगळा तो गे बाई ॥१॥
सहजबोधीं अनुभव तो । परमतत्त्वीं अनुराग तो गे बाई ॥ध्रु०॥
रखुमादेविवरु तो । ब्रह्म विटेवरी तो गे बाई ॥२॥
अभंग २१.
विज्ञानाचे ज्ञान अज्ञानीं घनवट । ज्ञानें अज्ञान नीट लाविलें दिसें ॥१॥
मी तूं हे मात हरपले दृष्टांत । ह्रदयीं ह्रदयस्थ निजतेजें ॥ध्रु०॥
साकार निराकार शून्याशून्य दिठा । रुपीं रुपवाटा हरि माझा ॥२॥
बापरखुमादेविवरु ह्रदयस्थ घटीं । बिंबोनि उफ़राटी कळा दिसे ॥३॥
अभंग २२.
ज्ञानविज्ञान हरि । नांदे आमुच्या घरीं । बाह्यजु अभ्यंतरी जाला देव ॥१॥
काय सांगूं माय । त्रिभुवन धाय । पाहातां न समाय । नाना रुपीं ॥ध्रु०॥
चढत्या वाढत्या गोष्टी । प्रगट दिसे घटीं । नामरुपें वैकुंठीं । नेऊनि घाली रया ॥२॥
ज्ञानदेवा गोडी । हरिपदीं आवडी । प्रवृत्तीची थडी । उलंडिली ॥३॥
अभंग २३.
सारसार दोन्ही । न दिसती नयनीं । अवचिता गगनीं । बिंबलासे ॥१॥
लोपले रविशशि । तेज न माये आकाशीं । मेघ:श्याम मेघाशीं । लपविलें ॥ध्रु०॥
दिव्यरुप तेज । तीव्र ना तेजबीज । कुंडलि विराजे । लोपलें सूर्यो ॥२॥
ज्ञानदेवा ध्यान । मनाचेंही मन । हरिचरण स्थान । दृढ केलें ॥३॥
अभंग २४.
स्वरुपीं पाहतां बिंबीं बिंब उमटे । तें मेघ:श्याम दाटे बुंथि मनीं ॥१॥
चित्त वित्त हरि जाला वो साजणी । अवचिता आंगणीं म्यां देखियला ॥ध्रु०॥
सांवळा डोळसु चतुर्भुज रुपडें । दिसे चहूंकडे एक तत्त्व ॥२॥
ज्ञानदेव म्हणे द्वैत निरसूनि बाही । एका रुपें बाही तरशील ॥३॥
अभंग २५.
सांवळेचें तेज सांवळे बिंबलें । प्रेम तें घातलें ह्रदयघटीं ॥१॥
निरालंब बाज निरालंब तेज । चित्तरस निज निजतेजें ॥ध्रु०॥
आदिमध्यंअत राहिला अनंत । न दिसे द्वैताद्वैत आम्हां रया ॥२॥
ज्ञानदेवीं सोय अवघाचि सामाय । सुखदु:ख माय आम्हां नाहीं ॥३॥
अभंग २६.
मनाचा भाव माझा खुंटला हरिध्यानें । अवघेंचि येणें मनें काळापिवन केलें ॥१॥
लघु म्हणो तरी सूक्ष्मही नव्हे । सूक्ष्म ह्मणो तरि अगाधही नव्हे ॥
या काळियाची जाली गे माये ॥ध्रु॥
बाप रखुमादेविवरु सुनीळ नीळकाळा । अवघ्या सहित गोपाळा बुडी दिधली गे माये ॥२॥
अभंग २७.
निळें हें व्योम निळें हें सप्रेम । निळेपणें सम आकारलें ॥१॥
नीळवर्ण ब्रह्म नीळवर्ण कर्म । नीळवर्ण आश्रम गुरु देखे ॥ध्रु०॥
निळेपणें वर्तो नीळेपणें खातों । निळपण पाहातो निळे पणें ॥२॥
ज्ञानदेव आला नीळवर्ण शाळा । निळे पण गोंवळा रातलीये ॥३॥
अभंग २८.
सांवळियाचें तेज सांवळा श्रीहरि । शेज बाज वोवरी ब्रह्मांडाची ॥१॥
गृहदारा दिनमणि तेज देऊनि मेदिनी । मेरु प्रदक्षणि आप होय ॥ध्रु०॥
ऐसा हा सांवळा सतेज साजणी । म्यां आपुल्या आंगणी देखीयला ॥२॥
ज्ञानदेवा साजण सांवळिये प्रभेचें । मी माझें मोहाचें हरिरुप ॥३॥
अभंग २९.
पैल सुखाचेनि माये सुकाळु । नवल पाहिजे हो गोपाळु । म्हणोनि योगयाग तप साधन ।
व्रत दान उद्यापन । पंचाग्नि गोरांजन अनुष्ठान । परि पद निर्वाण नकळें हें ॥१॥
तुझ्या नामाचिनि आनंदे । गातांवातां जोडसी विनोदें रया ॥ध्रु०॥
या गोंवळेनि जग । न दिसे जगपण भाग । पाहेपां सकळीं योग । तुझा तूंचि ॥२॥
अर्थुनि पाहे दृष्टि । तंव तुझ्यापायीं पडे मिठी । आवडी नोसंडी गांठी । तुझिया पायाची ॥३॥
आतां जरि निरुतें । तूंचि आत्मा तूंतें । सुखी सुखाचेनि निजप्राप्ति रया ॥४॥
तुझें स्वरुप अदृष्य । तो मुनिमानसींचा प्रकाश । इंदु तूं पूर्णांश । चैतन्यघन ॥५॥
बाप रखुमादेविवरा विठ्ठला पाहतां उघडा डोळा । दाविलें निधान रया ॥६॥
अभंग ३०.
सुनीळ गगना पालटु । तैसा दिसे अंगीं नटु । कृष्णी बाणलासे नीळवर्णु गे माये ॥१॥
यमुनेच्या पाबळीं । तनु घेउनि सांवळि । पावा वनमाळी वाजतु आसे ॥ध्रु०॥
पांवयाचेनि नादें । कृष्णाचेनि वेधें अमृतघनु वोळला । आकाश वोळुनि वर्षाव झाला ब्रह्मरसपूर आलारे ॥२॥
कान्हा अति सुंदर वदनारविंद आळी सेविती अनिवाररे आयो ॥३॥
चंदनादिटिळकुलल्लाटीं जया साजे मोर विसावेटी रेआयो । सुरतरु कुसुमें कबरीं भारुरे कुंडलें झळकति कपोळीं रे आयो ॥४॥
बाप रखुमादेविवरु विठ्ठलुरे । त्रिभुवनजनमोहन रे आयो ॥५॥
अभंग ३१.
लाउनि मनगणीची दोरी विपरीत तयाची कुसरी । अकळून न कळे श्रीहरी । अवघे वोडंबर तुझें ॥१॥
अष्टदळकमळाची वोवरी । विपरीत तयाची कुसरी । एकविस खणांचे उपरी । बाहीजु कां हरी दाखविली ॥ध्रु०॥
तेथ रात्र दिवस नेणिजे । सोहं प्रकाश सहजे । नाचविसी पंचभूतें वोजे । कवतुक तुझें तूं पाहसी ॥२॥
भानु निसियेचा कुवासा । येक राहिले याचिये आशा ॥
येक ह्मणति अढळ धुरु कैसा । तयाचा भरंवसा त्यासिं नाही ॥३॥
ऐसीं तयाचीं बोलणीं । अंगीं राहिलीं खेळणीं । साही पावटणी करुनि । सातावरि घातु मांडिला ॥४॥
करीं घेऊनि आळवणी । करु नेणें वोवाळणी । बाप रखुमादेविवरा विठ्ठला चरणीं । चौघी जणी निमालिया ॥५॥
अभंग ३२.
त्रिभंगी देहुडा ठाण मांडुनिया माये । कल्पद्रुमातळीं वेणु वाजवित आहे ॥१॥
गोविंदु वो माये गोपाळु वो । सबाह्य अभ्यंतरीं अवघा परमनंदुवो ॥ध्रु०॥
सांवळे सगुण सकळा जिवांचें जीवन । घनानंद मूर्ति पाहतां हारपलें मन ॥२॥
शून्य स्थावर जंगम व्यापूनि राहिला अकळ । बाप रखुमादेविवरु विठ्ठलु सकळ ॥३॥
अभंग ३३.
तुरे कांबळा डांगेवरी विषाण वेणु घेऊनि करीं । वैजंयति रुळे कैशी वक्षस्थळावरी ॥१॥
गोविंदु वो पैल गोपाळु माये । सुरतरु तळवटीं देखे कैसा उभा राहे ॥ध्रु०॥
आडत्रिपुंड्र शोभत दूमिळ भारेंसि जे जात । नागर केशरिचीं पुष्पें कैसा खोप मिरवत ॥२॥
हिरिया ऐशा दंतपंक्ति अधर पोंवळ वेली । श्रवणीं कुंडलें ब्रह्म रसाचीं वोतलीं ॥३॥
विश्वाचें जीवन तें म्यां सार देखियलें । योगी ध्याती ध्यानीं ब्रह्म तेंचि गोकुळासि आलें ॥४॥
आजि धन्य धन्य जालें राया कृष्णासि देखिलें । निवृत्तिमुनिरायप्रसादें ध्यान तें ह्रदयासि आलें ॥५॥
अभंग ३४.
बरवा वो हरि बरवा बो । गोविंद गोपाळ गुण गरुवा वो ॥१॥
सावळा वो हरि सावळा वो । मदनमोहन कान्हो गोवळा वो ॥ध्रु०॥
पाहतां वो हरि पाहतां वो । ध्यान लागलें या चित्ता वो ॥२॥
पढिये वो हरि पढिये वो । बाप रखुमादेविवरु घडिये वो ॥३॥
अभंग ३५.
चतुरपणें चतुराननु पैं भागला । शिवुपणें शिवरुपु पैं जाहला ॥१॥
हरिपणें हरि अंग रिघाला । या तिहींचा मेळा न दिसे गे माये ॥ध्रु०॥
रखुमादेविवरु तिहीं गुणां वेगळा । शक्ति नव्हे दादुला गे माये ॥२॥
अभंग ३६.
तुज सगुण म्हणों की निर्गुण रे । सगुण निर्गुण एकु गोविंदुरे ॥१॥
अनुमाने ना अनुमाने ना । श्रुति नेति नेति म्हणती गोविंदु रे ॥ध्रु०॥
तुज स्थूळ म्हणों कीं सूक्ष्म रे । स्थूलसूक्ष्म एक गोविंदुरे ॥२॥
तुज आकार म्हाणों की निराकररे । साकारु निरुकारु एकु गोविंदुरे ॥३॥
तुज दृश्य म्हणों कीं अदृश्यरे । दृश्यअदृश्य एकु गोविंदुरे ॥४॥
निवृत्तिप्रसाद ज्ञानदेव बोले । बाप रखुमादेविवरु विठ्ठलुरे ॥५॥
अभंग ३७.
चंचळ चांदिणें सोमविणें भासलें । तेज निमालें रविबिंबेंविणें ॥१॥
जगत्रजीवनु ह्मणे जगासी कारण । तें अणुप्रमाण तेथे दिसे ॥२॥
बापरखुमा-देविवरु अणुप्रमाण भासला । सगुण निर्गुण जाला बाईये वो ॥३॥
अभंग ३८.
दोन्ही बाहीं संतांची सभा । सिंहासनी उभा श्रीविठ्ठल ॥१॥
गाती नारद तुंबर प्रेमें । हरीचें नाम गर्जती ॥२॥
बापरखुमादेविवरु विठ्ठलु उभा । त्रैलोक्याची शोभा शोभतसे ॥२॥
अभंग ३९.
ऐसा अवतार नरहरि स्तंभामाझारी । भक्तांपरोपरी धरी रुपें ॥१॥
धरुनिया महीत्व झाला नृसिंहरुप । वेदशास्त्रांसी अमूर्त मूर्तीस आला ॥२॥
बापरखुमादेविवरु नरहरी अवतारु । वर्ण सारड्ग.धरु निजरुप ॥३॥
अभंग ४०.
स्वर्ग जयाची साळोंखा । समुद्र पाळी पिंड देखा । शेषासरिखी बैसका । जो आधार तिही लोकीं ॥१॥
लिंग देखिलें देखिलें । त्रिभुवनीं विस्तारलें ॥२॥
मेघधारीं तपन केलें । तारापुष्पीं वरी पूजिलें । चंद्रफ़ळ ज्या वाहिलें । वोवाळिलें रविदीपें ॥३॥
आत्मनैवेद्य समर्पिलें । ब्रह्मानंद मग वंदिलें । ज्योतिर्लिंग मग ध्याईलें । ज्ञानदेवीं ह्रदयीं ॥४॥
अभंग ४१.
देव आहे जैसा तैसा नेणवे सहसा । भांबावला कैसा विश्वजनु ॥
तया रुप ना रेखा लय ना लक्षण । ते प्रतिमें आणून वासना रुपें ॥१॥
देखा सर्वगत निराळा अद्वैत । तया मूर्तिमंत ध्याय जनु ॥
तिहीं देवासि आरु जेथुनि विस्तारु । तो ध्वनि ओंकारु त्या आरु ।
आतां तो नाद ना बिंदु काळा ना छंदु । अक्षय परमानंदु सदोदितु ॥२॥
अवतरे तैसाच नव्हे होय तें न संभवे । आहे तें आघवें लाघव रया ॥
तो येकट एकला रचला न वेचला । आदिअंतीं संचला अनंतपणें ॥
पृथ्वी आप तेज वायु आकाश । हीं सकळही हारपती प्रळयांती ॥
तो निरशून्य निरुपम निरंजन निर्वाण । ते दशा पाषाण केंवि पावती ॥३॥
पाहातां या डोळां परि न दिसे कांहीं केल्या । व्यापुनियां ठेला बाहिजु भीतरि ॥
तो पदपिंडा अतीतु भवभावरहितु । बापरखुमादेविवर विठ्ठलु ह्रदयांतु रया ॥४॥
अभंग ४२.
मन मारुनि डोळां लेईलें । काळेपणें मिरवलें रुप त्यांचें ॥१॥
बरवें हें रुप काळें अमोलिक । म्हणोनि सांग जें शुध्दभावें ॥२॥
रखुमादेविवरु अगाध काळें रुप । म्हणोनि सर्वत्र व्योम व्यापियेलें ॥३॥
अभंग ४३.
काळेपणाचा आवो अंबरीं बाणला । तो एकु दादुला देखिला डोळां ॥१॥
काळें मनुष्य मानव जालें । अरुप रुपा आलें गोविंदपणें ॥ध्रु०॥
रखुमादेविवरु विठ्ठलु सोहंधरु । त्यानें माझा वेव्हारु बहु काळें नेलागे माये ॥२॥
अभंग ४४.
ज्याचें गुणनाम आठवितां मनचि नाहीं होय । अनुभवाचे पाय पुढें चालती ॥१॥
निर्गुणगे माय गुणवंत जाला । प्रतिबिंबीं बिंबतसे चैतन्याचें मुसे ।
प्रति ठसावत तें वृंदावनीं ब्रह्म असेगे माये ॥२॥
बापरखुमादेविवरु डोळसु सावळा । द्वैत अद्वैत सोहळा भोगविगे माये ॥३॥
अभंग ४५.
निळिये रजनी वाहे मोतिया सारणी । निळेपणें खाणीं सांपडली ॥१॥
आंगणीं चिंतामणि जळधरु सिंपणी । अमृतसाजणी जीवनकळा ॥२॥
सुमनाचे शेजे विरहिणी विराजे । शयनीं सुलजे आरळ सेज ॥३॥
माजयानें हटीं मुखकमळ टेंकी । निळिये अवलोकी कृष्णमूर्ति ॥४॥
कमळणी आमोद सुस्वाद मकरंद । चंदनाची अभेद उटी अंगी ॥५॥
कर्पूरपरिमळें दिव्य खाद्य फ़ळें । ठेऊनि सोज्वळें वाट पाहे ॥६॥
मन तो निळिये गोविंदाचिये सोसे । विरहिणी पाहे वाटुलि ऐसी ॥७॥
ज्ञानदेवी निळिये वाटुले गोविंदीं । कृष्ण निळिये पदीं ठाव जाला ॥८॥
अभंग ४६.
राम बरवा कृष्ण बरवा । सुंदर बरवा बाइयांनो ॥१॥
केशव बरवा माधव बरवा । गोपाळ बरवा बाइयांनों ॥२॥
बाप रखुमादेविवरु त्रिभुवनीं गरुवा । विठ्ठलु बरवा बाइयांनो ॥३॥
अभंग ४७.
आनंदाच्या ताटीं अमृताची वाटी । विवेकतारुं घोटी रसनाबळें ॥१॥
तें हें रुपडें रुपस विठ्ठल । पुंडलिकें बहु साल प्रार्थियलें ॥ध्रु०॥
तारावया जन व्हावया पावन । जड मूढ अज्ञान हरीपाठें ॥२॥
कर्म धर्म करितां शिणली येतां जातां । मग पुंडलिकें अनंता प्रर्थियलें ॥३॥
येउनिया श्रीहरी भीमेच्या तीरीं । सुदर्शनावरी पंढरी उभाविली ॥४॥
अमरतरुवर तीर्थ सरोवर । वेणुनादीं श्रीधर खेळताती ॥५॥
बागडे गाती हरि वाकुल्या कुसरी । तेथें पुंडलिक परोपरी स्तवन करी ॥६॥
धन्य पंढरीनगरी फ़ावली चराचरीं । धन्य जो भूमीवरी दृष्टीभरी हरी देखे ॥७॥
ज्ञानदेवा बीज विठ्ठल केशीराज । नव्हे ते नवल चोज प्रत्यक्ष हरी ॥८॥
अभंग ४८.
अवघाचि संसार सुखाचा करीन । आनंदे भरीन तिन्हीं लोक ॥१॥
जाईन गे माय तया पंढरपुरा । भेटेन माहेरा आपुलिया ॥२॥
सर्व सुकृताचें फ़ळ मी लाहीन । क्षेम मीं देईन पांडुरंगी ॥३॥
बापरखुमादेवीवरु विठ्ठलेंसी भेटी । आपुले संवसाटी करुनि ठेला ॥४॥
अभंग ४९.
न चलति शब्द खुंटले पै वाद । एक तत्त्व भेद नाहीं रुपा ॥१॥
तें रुप पंढरी भरलें चराचरीं । माझा माजी घरीं बिंबलेंसे ॥२॥
रखुमादेविवरु पुंडलीकवरु । निळियेचा आगरु पंढरीये ॥३॥
अभंग ५०.
दुजे द्वैत सांडी एक तत्त्व मांडी । अद्वैत ब्रह्मांडीं पै सुकीजे ॥१॥
तें रुप पंढरी पुंडलीका द्वारीं । मुक्ति मार्ग चारी वश्य रया ।
अनंतीं अनंत वोतलें संचीत । वैकुंठ अदभुत उभें असे ॥२॥
ज्ञानदेवीं ध्यान मन मौन चरण । आपणची मग्न तेथें जाले ॥३॥
अभंग ५१.
तत्त्वें तत्त्व धरी कोहंभाव होकारी । सोहं सोहं करी कोण सये ॥१॥
सोकरी पुंडलिकु ज्ञान पुण्यश्लोकु । विठ्ठलु त्रैलोकु उध्दरिले ॥२॥
सखी जाय तेथें भाव बळिवंत । प्रपंच देहांत नाहीं तुज ॥३॥
ज्ञानदेव पुसे निवृत्ति सौरसें । पुंडलिकें कैसें पुण्य केलें ॥४॥
अभंग ५२.
एकी म्हणे भाव धरुं नेदी मौन । तेथींचे वो ज्ञान मज सांगे ॥१॥
एकीनें सांगितलें दुजीनें परिसलें । प्रपंचा पुसलें तेणें रुपें ॥२॥
तें घरटीं कडी सोकरी बागडी । सोहं कथा उघडी पंढरीये ॥३॥
ज्ञानदेव म्हणे निवृत्तीस मनें । नयनांसी पारणें देखतांची ॥४॥
अभंग ५३.
पंढरीचे वाटे अनंत घडती याग । वैकुंठीचा मार्ग तेणें संगें ॥१॥
जपतप अनुष्ठान क्रिया कर्म धर्म । हें जाणताती वर्म संतजन ॥२॥
भक्तिमार्ग फ़ुकटा आनंदाची पव्हे । लागलीसे सवे पुंडलीका ॥३॥
दिंडी टाळ घोळ गरुडटकियाचे भार । वैष्णवांचे गजर जये नगरीं ॥४॥
तिहीं लोकीं दुर्लभ अमर नेणती । होउनी पुढती सेविती ॥५॥
सनकादिक मुनी ध्यानस्त पै सदा । ब्रह्मादिकां कदा न कळे महिमा ॥६॥
ज्ञानदेव निवृत्ती पुसतसें कोडें । पुंडलिकें केवढें भाग्य केलें ॥७॥