१
उंच नीच काही नेणे भगवंत । तिष्ठे भावभक्त देखोनिया ॥१॥
दासीपुत्र कण्या विदुराच्या भक्षी । दैत्याघरी रक्षी प्रल्हादासी ॥२॥
चर्म रंगू लागे रोहिदासा संगे । कबिराचे मागे शेले विणी ॥३॥
सजन कसाया विकु लागे मांस । माळ्या सावत्यास खुरपू लागे ॥४॥
नरहरी सोनारा घडू फुंकू लागे । चोखामेळ्यासंगे ढोरे ओढी ॥५॥
नामयाची जनी सवे वेची शेणी । धर्मा घरी पाणी वाहे झाडी ॥६॥
नाम्यासवे जेवी नव्हे संकोचित । ज्ञानियाची भिंत अंगे ओढी ॥७॥
अर्जुनाचे रथी होय हा सारथी । भक्षी पोहे प्रीती सुदाम्याचे ॥८॥
गौळियांचे घरी अंगे गायी वळी । द्वारपाळ बळीद्वारी झाला ॥९॥
येकोबाचे ऋण फेडी हृषीकेशी । अंबऋषींचे सोसी गर्भवास ॥१०॥
मीराबाईसाठी घेतो विषप्याला । दामाजीचा झाला पाडेवार ॥ ११ ॥
घडी माती वाहे गोऱ्याकुंभाराची । हुंडी त्या मेहत्याची अंगे भरी ॥ १२ ॥
पुंडलिकासाठी अझूनि तिष्ठत । तुका म्हणे मात धन्य त्याची ॥ १३ ॥
२
श्रवणे कीर्तने झाले ते पावन । सनकादिक जाण परम भक्त ॥१॥
झाली ते विश्रांती याचका सकळा । जीवी जीवनकळा श्रीमूर्तिरया॥धृ॥
पादसेवने अक्रूर झाला ब्रम्हरूप । प्रत्यक्ष स्वरूप गोविंदाचे ॥३॥
सख्यपणे अर्जुन नरनारायण । सृष्टी जनार्दन एकरूप ॥४॥
दास्यत्व निकट हनुमंते केले । म्हणोनी देखिले रामचरण ॥५॥
बळी आणि भीष्म प्रल्हाद नारद । बिभीषणवरद चंद्रार्क ॥६॥
व्यास आणि वसिष्ठ वाल्मिकादिक । आणिक पुंडलीक शिरोमणी ॥७॥
शुकादिक योगी रंगले श्रीरंगी । परिक्षितीच्या अंगी ठसावले ॥८॥
उद्धव यादव आणि ते गोपाळ । गोपिकांचे मेळ ब्रम्हरूप ॥९॥
अनंत भक्तराशी तरले ते वानर । ज्ञानदेवा घर चिदानंदी ॥१०॥
३
पवित्र ते कुळ पावन तो देश । जेथे हरीचे दास जन्म घेती ॥१॥
कर्मधर्म त्यांचा झाला नारायण । त्यांचेनि पावन तिन्ही लोक ॥धृ ॥
वर्णअभिमाने कोण झाले पावन । ऐसे द्या सांगून मजपाशी ॥३॥
अंत्यजादि योनी तरल्या हरिभजने । तयाची पुराणे भाट झाली ॥४॥
वैश्य तुळाधार गोरा तो कुंभार । धागा हा चांभार रोहीदास ॥५॥
कबीर मोमीन लतिफ मुसलमान । सेना न्हावी जाण विष्णूदास ॥६॥
कान्होपात्रा खोदु पिंजारी तो दादु । भजनी अभेदु हरीचे पायी ॥७॥
चोखामेळा बंका जातीचे महार । त्यासी सर्वेश्वर ऐक्य करी ॥८॥
नामयाची जनी कोण तिचा भाव । जेवी पंढरीराव तियेसवे ॥९॥
मैराळ जनक कोण कुळ त्यांचे । महिमान तयाचे काय सांगो ॥१०॥
यातायाती धर्म नाही विष्णुदासा । निर्णय हा ऐसा वेदशास्त्री ॥ ११॥
तुका म्हणे तुम्ही विचारावे ग्रंथ । तारिले पतित नेणो किती ॥ १२॥
४
बहु उतावीळ भक्तीचिंया काजा । होसी केशीराजा मायबापा ॥१॥
तुझ्या पायी मज झालासे विश्वास । म्हणोनिया आस मोकलिली ॥ ध्रु॥
ॠषि मुनि सिद्ध साधक अपार । कळला विचार त्यांसी तुझा ॥२॥
नाही नास ते सुख दिले तयास । झाले जे उदास सर्वभावे ॥३॥
तुका म्हणे सुख न माये मानसी । धरिले जीवेसी पाय तुझे ॥४॥
५
पुण्यवंत व्हावे । घेता सज्जनांची नावे ॥१॥
नेघे माझी वाचा तुटी । महालाभ फुकासाठी ॥धृ॥
विश्रांतीचा ठाव । पायी संताचिया भाव ॥३॥
तुका म्हणे पापे । जाती संताचिया जपे ॥४॥
६
उठा उठा हो साधक । साधा आपुलालें हित।।
गेला गेला हा नरदेह । मग कैंचा भगवंत।।1।।
उठा उठा हो वेगेंसीं। चला जाऊं राऊळासी।।
हरतिल पातकांच्या राशी। कांकड आरती पाहोनी ।।धृ।।
उठोनियां हो पाहाटें । पाहा विठ्ठल उभा विटे।।
चरण तयाचे गोमटे। अमृतदृष्टीं अवलोका।।2।।
जागें करा रुक्मिणीवरा । देव आहे निजसुरा।।
देगें निंबलोण करा। दृष्ट होईल तयासी।।3।।
पुढें वाजंत्री । ढोल दमामे गर्जती।।
होत कांकड आरती । माझ्या पंढरीरायाची।।4।।
सिंहनाद शंख भेरी । गजर होतो महाद्वारीं ।।
केशवराज विटेवरी । नामा चरण वंदितो ।।5।।
७
उठा उठा प्रभात जाहली । चिंता श्रीविठ्ठल माऊली ।
दीन जनांची साउलीं । येई धांउनी स्मरतांचि ॥१॥
पंढरपुरी जे भीमातटी । सुंदर मनोहर गोमटी ।
दोन्ही कर ठेवोनिया कटी । भेटीसाठी तिष्ठतसे ॥२॥
किरीट कुंडले मंडित । श्रीमुख अतिसुंदर शोभत ।
गळा वैजयंती डुल्लत । हार मिरवत तुळशीचा ॥३॥
सुरेख मूर्ति सगुण सावळी । कंठी कौस्तुभ एकावळी ।
केशर उटी परिमळ आगळी । बुक्का भाळी विलसतसे ॥४॥
पीत पीतांबर कसला कटी । अक्षयी वीट चरण तळवटी ।
सकळ सौंदर्य सुखाची पेटी । हृदय संपुष्टी आठवा ते ॥५॥
अतिप्रिय आवडे तुळसी बुक्का । तैसीच प्रीति करी भोळ्या भाविका ।
नामा पदपंकज पादुका । शिरी मस्तकी वंदीतसे ॥६॥
८
उठा पांडुरंगा प्रभात समयो पातला ।
वैष्णवांचा मेळा गरुडपारी दाटला ॥१॥
वाळवंटापासूनि महाद्वारापर्यंत ।
सुरवरांची दाटी उभे जोडूनि हात ॥२॥
शुकसनकादिक नारद तुंबर भक्तांच्या कोटी ।
९
कवाडा आडूनि पाहताती जगजेठी ॥३॥
सुरवरांची विमाने गगनी दाटली सकळ ।
रखुमाबाई माते वेगी उठवा घननीळ ॥४॥
रंभादिक नाचती उभ्या जोडूनि हात ।
त्रिशूळ डमरू घेऊनि आला गिरजेचा कांत ॥५॥
पंचप्राण आरत्या घेऊनिया देवस्त्रिया येती ।
भावे ओवाळिती राही रखुमाईचा पती ॥६॥
अनंत अवतार घेसी भक्तांकारणे ।
कनवाळु कृपाळु दीनालागी उद्धरणे ॥७॥
चौयुगांचा भक्त नामा उभा कीर्तनी ।
पाठीमागे डोळे झांकुनि उभी ती जनी ॥८॥
१०
कांहो तुम्ही निश्र्चिंतीने । निजलाती हरी ।
मानियेले सुख आम्ही । वाचुं कैशापरी ।
ऊठा सावध व्हावे । क्षेम सकला द्यावे ।
जयाजी वासना । तया तैसे पुरवावे ।
जन्मोजन्मी सांभाळीले । क्षमा करा अन्याय ।
कृपा करी देवा आम्हां । तुची मायबाप ।
तुका म्हणे करा । वडीलपण दानासी ।
तेणे सुख होय । सकलही जनांसी ।
११
उठा पांडुरंगा आता दर्शन द्या सकळा ।
झाला अरुणोदय सरली निद्रेची वेळा ॥१॥
संतसाधुमुनी अवघे झालेती गोळा ।
सोडा सेजसुख आता पाहुं द्या मुखकमळा ॥२॥
रंगमंडपीं महाद्वारी झालीसे दाटी ।
मन उतावीळ रूप पाहावया दृष्टी ॥३॥
राही रखुमाबाई तुम्हा येऊ द्या दया ।
सेजेहालउनि जागे करा देवराया ॥४॥
गरुड हनुमंत पुढे पाहती वाट ।
स्वर्गीचे सुरवर घेऊनि आले बोभाट ॥५॥
झाले मुक्तद्वार लाभ झाला रोकडा ।
विष्णुदास नामा उभा घेऊनि काकडा ॥६॥
१२
उठा अरुणोदय प्रकाश झाला । घंटा गजर गर्जिन्नला ।
हरि चौघडा सुरु झाला । काकड आरती समयाचा ॥१॥
महाद्वारी वैष्णवजन । पूजा सामुग्री घेऊन ।
आले द्यावे तयासी दर्शन । बंदिजन गर्जती ॥२॥
सभामंडपी कीर्तन घोष । मृदंग टाळ विणे सुरस ।
आनंदे गाती हरिंचे दास । परम उल्हास करूनिया ॥३॥
चंद्रभागे वाळवंटी । प्रातःस्नानाची जनदाटी ।
आता येतील आपुले भेटी । उठी उठी गोविंदा ॥४॥
ऐसे विनवी रुक्मिणी । जागृत झाले चक्रपाणी ।
नामा बद्धांजुळी जोडुनि । चरणी माथा ठेवितसे ॥५॥
१३
भक्तीचिया पोटी बोध काकडा ज्योती ।
पंचप्राण जीवे भावे ओवाळू आरती ॥१॥
ओवांळू आरती माझ्या पंढरीनाथा ।
दोन्ही कर जोडोनि चरणी ठेवीन माथा ॥२॥
काय महिमा वर्णू आता सांगणे किती ।
कोटी ब्रह्महत्या मुख पाहता जाती ॥३॥
राही रखुमाई दोही दो बाहीं ।
मयूर पिच्छ चामरे ढाळिती ठायीं ठायीं ॥४॥
तुका म्हणे दीप घेऊनी उन्मन ती शोभा ।
विटेवरी उभा दिसे लावण्यगाभा ॥५॥
१४
अवघे हरिजन मिळोनि आले राउळा ।
दोन्ही कर जोडोनि विनविती गोपाळा ॥१॥
उठा पांडुरंगा हरिजना सांभाळी ।
पाहुं द्दा वदन वंदूं पायाची धूळी ॥२॥
उगवला दिनकर झाल्या निवळस दिशा ।
कोठवरी निद्रा आता उठा परेशा ॥३॥
तुका म्हणे आम्ही उभे तिष्ठत द्वारासी ।
दोन्ही कर जोडोनि गाई गोपाळ सेवेसी ॥४॥
१५
सहस्त्र दीपे दीप कैसी प्रकाशली प्रभा ।
उजळल्या दशदिशा गगना आलीसे शोभा ॥१॥
काकड आरती माझ्या कृष्ण सभागिया ।
चराचर मोहरले तुझी मूर्ति पाहावया ॥२॥
कोंदलेसे तेज प्रभा झालीसे एक ।
नित्य नवा आनंद ओवाळिता श्रीमुख ॥३॥
आरती करिता तेज प्रकाशले नयनी ।
तेणे तेजेमिनला एकाएकी जनार्दनी ॥४॥
१६
कनकाच्या परियेळी उजळुनि आरती ।
रत्न दीप प्रभा कैशा पाजळल्या ज्योती ॥१॥
ओवाळू गे माये सबाह्य साजिरा ।
राही रखुमाई सत्यभामेच्या वरा ॥२॥
मंडित चतुर्भुज दिव्य कानी कुंडले ।
श्रीमुखाची शोभा पाहता तेज फांकले ॥३॥
वैजयंतीमाळ गळा शोभे श्रीमंत ।
शंख चक्रगदा पद्म आयुधे शोभत ॥४॥
सावळा सकुमार जैसा कर्दळीचा गाभा ।
चरणीची नुपूरे वांकी गर्जती नभा ॥५॥
ओवाळीता मन हे उभे ठाकले ठायीं ।
समदृष्टी समान तुकया लागला पायी ॥६॥
१७
लाजले गे माय आता कोणा ओवाळू ।
जिकडे पाहावे तिकडे चतुर्भुज गोपाळू ॥१॥
ओवाळू मी गेले माय गेले द्वारके ।
जिकडे पहावे तिकडे चतर्भुज सारिखे ॥२॥
ओवाळू मी गेले माय सखिया माझारी ।
जिकडे पहावे तिकडे चतुर्भूज नरनारी ॥३॥
ओवाळू मी गेले माय सारंगधरा ।
जिकडे पहावे तिकडे चतुर्भूज परिवारा ॥४॥
वैजयंतीमाळ गळा श्रीवत्सलांछन ।
विष्णुदास नामा येणे दाविली खूण ॥५॥
१८
तुझिये निढळी कोटी चंद्र प्रकाशे ।
कमल नयन हास्य वदन हांसे ॥१॥
हाल का रे कृष्ण डोल का रे ।
घडिये घडिये घडिये गुज बोल का रे ॥२॥
उभा राहोनिया कैसा हालवितो बाहो ।
बाप रखुमादेविवरू विठ्ठलु नाहो ॥३॥
८
उठा सकळ जन उठिले नारायण ।
आनंदले मुनिजन तिन्ही लोक ॥१॥
करा जयजयकार वाद्यांचा गजर ।
मृदंग विणे अपार टाळ घोळ ॥२॥
जोडोनिया कर मुख पाहा सादर ।
पायावरी शिर ठेवूनिया ॥३॥
तुका म्हणे काय पढियंते मागा ।
आपुलाले सांगा सुखदुख ॥४॥