संत मुक्ताई अभंग गाथा – भाग ४(उपदेशपर)

संत मुक्ताई अभंग गाथा

भाग ४ – उपदेशपर

अभंग– २५

सहस्रदळीं दळीं हरि आत्मा हा कुसरी ।
नांदें देहा भीतरी अलिप्त सदां ॥१॥
रविबिंब बिंबे घटमठीं सदा ।
तें नातळे पे कदां तैसे आम्हां ॥२॥
अलिप्त श्रीहरि सेवी का झडकरी।
सेवितां झडकरी हरिच होआल ॥३॥
चंदनाच्या दूर्ती वेधल्या वनस्पती।
तैसें आहे संगतीं या हरिपाठे ॥४॥
मुक्ताई चिंतित चिंतामणी चित्तीं ।
इच्छिले पावती भक्ता सदां ॥५॥

अभंग– २६

देवींचा देवो घरभरी भायो |
कजसेवीण वाचो जातु असे ॥१॥
जाताती वाउगे नटनाट्यसोंगें ।
चित्तअनुरागं भजतीना ॥२॥
असोनि न दिसे उगयाचि पिसें ।
घेती वायां वसे सज्जनेवीण ॥३॥
रावोरंक कोहं न म्हणेचि सोहं ।
साकारलें आहे न कळे तया ॥४॥
भ्रांतीचेनि भूली वायाचि घरकुली।
माया आड ठेली अरे रथा॥५॥
मुक्ताई परेसी दुमतें चहंगी ।
सत्राची सर्वरस एका देवें ॥६॥

अभंग– २७

विश्रांति मनाची निजशांति साची ।
मग त्या यमाची भेटी नाहीं ॥१॥
अधिकारी मन मग सारी स्नान ।
रोकडेंचि साधन आलें हाता ॥२॥
साधिलें साधन नित्य अनुष्ठान ।
चित्तीं नारायणमंत्र जपे ॥३॥
मुक्ताई प्रवीण नारायण धन।
नित्य मंत्र स्नान करीं वेगीं ॥४॥

अभंग– २८

मुक्तपणे सांग देवो होय ।
देवांग मीपणे उद्वेग नेघे स्था ॥१॥
वाउगे मीपण आथिलें प्रवीण ।
एक नारायणतत्त्व खरें ॥२॥
मुक्ता मुक्ती दोन्ही करी कारे शिराणी।
द्वैताची काहाणी नाहीं तुज ॥३॥
मुक्ताई अद्वैत द्वैतीं द्वैतातीत ।
अवघाचि अनंत दिसे देहीं ॥४॥

अभंग– २९

अंतर वाह्य निकें सर्व इंद्रियांचे ।
चोज निजी निजबीज एकतत्त्व ॥१॥
आदि नाहीं अनादि नाहीं ।
तें रूप पाही अविट बाईये ॥२॥
मुक्ताई संजीवन तत्त्वता निर्गुण ।
आकार सगुण प्रपंचींचा ॥३॥

अभंग– ३०

नामबळें देहीं असोनि मुक्त ।
शांति क्षमा चित्त हरिभजन ॥१॥
दया धरा चित्तीं सर्वभूतीं करुणा ।
निरंतर वासना हरिरूपीं ॥२॥
माधव मुकुंद हरिनाम ।
चित्तीं सर्वमुक्ति नामपायें ॥३॥
मुक्ताईये धन हरिनामें उच्चारु ।
अवघाचि संसारु मुक्त केला ॥४॥

अभंग– ३१

करणें जंव कांहीं करूं जाये शेवट ।
तव पडे आडवाटे द्वैतभावें ॥१॥
राहिलें करणें नचलें में कर्म ।
हरिविण देहधर्म चुकताहे ॥२॥
मोक्षालागीं उपाय करितोसि नाना ।
तंव साधनीं परता पडो पाहे ॥३॥
मुक्ताई करि हरि श्रवण पाठ।
तेणें मोक्षमार्ग नीट सकळ साधे ॥४॥

अभंग– ३२

मुक्तपणे ब्रीद बाधोनियां द्विज ।
नेणती ते बीज केशव हरी ॥१॥
ज्याचेनि मुक्तता सर्वही पे मुक्त।
करूनियां रत न सेविती ॥२॥
वेदीं बोलियेले ब्रह्मार्पणभावें ।
सदा मुक्त व्हावें अरे जना ॥३॥
मुक्ताई मुक्त हरिनाम सेवित ।
अवघेचि मुक्त सेवितां हरी ॥४॥

अभंग– ३३

उजियेडु कोडें घेतलो निवाडें ।
आपुलिये चाडे जीवनकळा ॥१॥
एकरूप दिसे सर्वाघटीं भासे ।
एक हृषिकेशें व्यापियेलें ॥२॥
त्रिपुटि भेदुनी सर्वत्रगामिनी ।
एका रूपें मोहिनी तेही सदां ॥३॥
नित्यता उन्मत्त अवघेचि भरित ।
एकतत्त्वें दावित सोहं भावें ॥४॥
मुक्ताई सांगती कैसेनि गुंपती ।
मायादेवी समाप्ति निजतत्त्वीं ॥५॥

अभंग– ३४

विस्तारूनि रूप सांगितलें तत्त्वीं।
कैसेनि परतत्त्वीं वोळखी जाली ॥१॥ सोहंभावें ठसा कोणते पैठा ।
उभाउमी वाटा कैसा जातु ॥२॥
या नाहीं सज्ञान हा अवघा ज्ञान ।
आपरूप धन सर्वारूपीं ॥३॥
मुक्ताई मुक्तता सर्वपर्णे पुरता ।
मुक्ता मुक्ति अपेता निजबोधें ॥४॥

अभंग– ३५

मुक्तामुक्त कोर्डे पाहिलें निवाडें।
ब्रह्मांडा एवढे महत्तत्त्व ॥१॥
निजतत्त्व आप अवघाचि पारपाक ।
एका रूपें दीपक लावियेला ॥२॥
आदि मध्यनिज निर्गुण सहज ।
समाधि निजतेज आम्हा रामू ॥३॥
मुक्ताईचें धन आत्माराम गूण ।
देखिलें निधान हृदय घटीं ॥४॥

अभंग– ३६

निर्गुणाची सैज सगुणाची बाज ।
तेथे केशीराज पहुडले ॥१॥
कैसे याचें करणें दिवसां चांदि ।
सावळें उठणें एका तत्त्वें ॥२॥
नाहीं या ममता अवघीच समता ।
आदि अंतु बिंबतां नलगे वेळू॥३॥
मुक्ताई सधन सर्वत्र नारायण ।
जीव शिव संपूर्ण एकतत्त्वें ॥४॥

अभंग– ३७

दिवसात निसीसीर अध केवळ निजवीज ॥१॥
या आदि नाहीं अनादिही नाहीं ।
कैचा मोहप्रवाही दिसेचिना ॥२॥
शक्तीचे संपुष्टीं मुक्ता मुक्त घट ।
अवघें वैकुंठ दिसताहे ॥३॥
मुक्ताई परिपाक अवघे रूप ।
एक देखिलें सम्यक सोहं भावें ॥४॥

अभंग– ३८

जेथे जें पाहे तेथें तें आहे ।
उभारोनि बाहे वेद सांगे ॥१॥
सोमकांतीं झरा कोठील दुसरा ।
तत्त्वीं तत्त्वें धरा निजदृष्टीं ॥२॥
हेतु मातु आम्हा अवघाचि परमात्मा ।
सोहंभावें सोहं आत्मा सर्वी असे ॥३॥
मुक्तलग खुण मुक्ताई प्रमाण ।
देहीं देहो सौजन्य निजतेजें ॥४॥

अभंग– ३९

पूर्णपणे सार अविट आचार ।
सारासार विचार निजतेजें ॥१॥
निर्गुणीं आकार सर्वत्र साकार ।
एकरूपें विचार निजतेजें ॥२॥
मुक्ताई चैतन्य अवधि पर ।
आदि अंतु खुण निवृत्तीची ॥३॥

अभंग– ४०

आदि मध्य अंतु न कळोनि प्रांतु ।
असे जो सततु निजतत्त्वें ॥१॥
कैसेनि तत्त्वतां तत्त्व मैं अनंता ।
एकतत्त्वें समता आपेंआप ॥२॥
आप जंव नाहीं पर पाहासी काई ।
विश्वपर्णे होई निजतत्त्वीं ॥३॥
माजि मजवटा चित्त नेत तटा।
परब्रह्म वैकुंठा चित्तानुसारें ॥४॥
मुक्ताई सांगती मुक्तनामपंक्ति।
हरिनामें शांति प्रपंचाचीं ॥५॥

अभंग– ४१

मुक्तलग चित्तें मुक्त पै सर्वदां ।
रामकृष्ण गोविंदा वाचें नित्य ॥१॥
हरिहरिछंदु तोडी भवकं ।
नित्य नामानंद जपे रया ॥२॥
सर्वत्र रूपडें भरलेंसे दृश्य ।
ज्ञाता ज्ञेय भासे हरिमाजी ॥३॥
मुक्ताई सधन हरी रूप चित्तीं ।
संसारसमाप्ति हरिच्या नामें ॥४॥

अभंग– ४२

चित्तासी व्यापक व्यापूनि दुरी ।
तेंचि माजि घरीं नांदे सदां ॥१॥
दिसे मध्य सुख मुक्तलग हरी।
शांति वसे घरीं सदोदित ॥२॥
नाहीं या शेवट अवघाचि निघोट ।
गुरुतत्त्व वाट चैतन्याची॥३॥
मुक्ताई संपन मुक्त सेजुले ।
सर्वत्र उपविमुक्ति चोख ॥४॥

अभंग– ४३

प्रारम्भ संचित आचरण गोमटें |
निवृत्तितटाके निघालों] आम्ही ॥१॥
मुळींचा पदार्थ मुळींच में गेला |
परतोनि अबोला संसारासी ॥२॥
सत्यमिध्याभाव सत्वर फळला |
हृदयीं सामावला हरिराज ॥३॥
अव्यक्त आकार साकार हे स्फुर्ति ।
जीवेंशिवं प्राप्ति ऐसें केलें ॥४॥
सकामनिष्कामवृत्तीचा निजफेर |
वैकुंठाकार दाखविलें॥५॥
मुक्तलग मुक्त मुक्ताईचें तट |
अवर्षेचि वैकुंठ निघोट रवा ॥६॥

अभंग– ४४

शांति क्षमा बसे देहीं देव पैसे |
चित्त समरसें मुक्त मेळु ॥१॥
निर्गुणें उपरमु देव पुरुषोत्तम |
प्रकृति संगम चेतनेचा ॥२॥
सज्ञानीं दिवटा अज्ञानी तो पैठा |
निवृत्तीच्या तटा नेतु भक्ता ॥३॥
मुक्ताई दिवस अवघा हृषीकेश |
केशर्वेविण वास शून्य पैसे ॥४॥

कूट अभंग– ४५

देउळाच्या कळशीं नांदे एक ऋषी |
तया घातली पुशी योगेश्वरीं ॥१॥
दिवसा चांदिणे रात्री पडे उष्ण |
कैसेंनी कठिण तत्त्व जालें ॥२॥
ऋषीं म्हणे चापेकळिकाळ मैं कांपे |
प्रकाश पिसे मनाच्या धारसें एक होय ॥३॥
एकट एकलें वायांचि पै गुंफलें |
मुक्त में विठ्ठलें सहज असे ॥४॥
वैकुंठ अविट असोनि प्रकट वायांचि |
आडवाट मुक्ताई म्हणे ॥५॥

अभंग– ४६

मुंगी उडाली आकाशीं |
तिणें गिळिलें सूर्याशीं ॥१॥
थोर नवलाव जाहला |
वांझे पुत्र प्रसवला ॥२॥
विंचु पाताळाशी जाय |
शेष माथां वंदी पाय ॥३॥
माशी व्याली घार झाली |
देखोन मुक्ताई हांसली ॥४॥