संत एकनाथ गाथा
अभंग ५०१ ते ६००
अभंग ५०१
म्हणती दक्षिण द्वारका । पुण्यभुमी वैकुंठीं देखा । पाहुनियां पुंडलीका । राहिलासे उभा विटेवरी ॥१॥
काय वर्णावा महिमा । न कळेचि आगम निगमं । वेदादिक पावले उपरमा । जयासी पैं वर्णितां ॥२॥
तो आला आपुले पायीं । भक्त इच्छा धरुनी हृदयीं । एका जनार्दनीं सायी । सर्वावरी सारखी ॥३॥
काय वर्णावा महिमा । न कळेचि आगम निगमं । वेदादिक पावले उपरमा । जयासी पैं वर्णितां ॥२॥
तो आला आपुले पायीं । भक्त इच्छा धरुनी हृदयीं । एका जनार्दनीं सायी । सर्वावरी सारखी ॥३॥
अर्थ:
पंढरपूर ही दक्षिणेकडील द्वारका आहे आणि ती वैकुंठासमान पुण्यभूमी आहे असे संत सांगतात.
भगवान श्रीविठोबा भक्त पुंडलिकाच्या घराच्या दारी, विटेवर उभा राहिला — यामागे पुंडलिकाची भक्तीशक्ती कारणीभूत आहे.
विठोबाचा हा महिमा वेद-शास्त्रांनाही वर्णता येत नाही.
स्वतः भगवान आपल्या पायांनी चालत भक्तापाशी आले आणि पुंडलिकाच्या इच्छेनुसार ते कायम विटेवर उभे राहिले.
अभंग ५०२
तारावया भोळे भक्त । कृपावंत पंढरीनाथ ॥१॥
करुनी मीस पुंडलीकांचे । उभा उगाचि विटेवरी दिसे ॥२॥
ऐसा भक्तांसी भुलला । तारावया उभा ठेला ॥३॥
जनीं जनार्दनीं । शरण एका जनार्दनीं ॥४॥
करुनी मीस पुंडलीकांचे । उभा उगाचि विटेवरी दिसे ॥२॥
ऐसा भक्तांसी भुलला । तारावया उभा ठेला ॥३॥
जनीं जनार्दनीं । शरण एका जनार्दनीं ॥४॥
अर्थ:
विठोबा हा आपल्या भोळ्या भक्तांना तारण्यासाठी उभा असलेला कृपावंत पंढरीनाथ आहे.
भक्त पुंडलिकाच्या सेवेमुळे, त्याच्या आज्ञेप्रमाणे विठोबा विटेवर उभा राहिला.
असा प्रभू भक्तांच्या प्रेमात गुंगून त्यांच्यासाठी स्वतःला बांधून घेतो.
शेवटी संत सांगतात — जगातील सगळ्या आसऱ्यांना सोडून फक्त जनार्दनाच्या (विठोबाच्या) चरणी शरण जा.
अभंग ५०३
उभा पुंडलिकांपुढें । कटीं कर ठेउनी रुपडें ॥१॥
पाहतां वेडावलें मन । शिवा लागलेंसे ध्यान ॥२॥
सनकादिक वेडावले । ते पुंडलिके भुलविले ॥३॥
भक्ता देखोनि भुलला । एका जनार्दनीं सांवळां ॥४॥
पाहतां वेडावलें मन । शिवा लागलेंसे ध्यान ॥२॥
सनकादिक वेडावले । ते पुंडलिके भुलविले ॥३॥
भक्ता देखोनि भुलला । एका जनार्दनीं सांवळां ॥४॥
अर्थ:
विठोबा हा पुंडलिकासमोर हात कटीवर ठेवून उभा आहे.
त्याच्या दर्शनाने साधकाचे मन वेडावून जाते आणि शिवध्यानात लीन होते.
सनकादिक मुनी सुद्धा या रूपाने मोहित झाले; कारण प्रभूने भक्त पुंडलिकासाठी स्वतःला स्थिर केले.
असा हा विठोबा, आपल्या भक्तासाठी भुललेला, जनार्दनरूप सांवळा विठ्ठल आहे.
अभंग ५०४
आला पुडंलिंकासाठी । उभा सम पाय विटीं ॥१॥
विठु मदनाचा पुतळा । भुलवणा तो सकळा ॥२॥
अराध्य दैवत शिवाचें । कीर्तनीं उघदाची नाचे ॥३॥
एका जनार्दनीं मन । वोवाळावें पायांवरुन ॥४॥
विठु मदनाचा पुतळा । भुलवणा तो सकळा ॥२॥
अराध्य दैवत शिवाचें । कीर्तनीं उघदाची नाचे ॥३॥
एका जनार्दनीं मन । वोवाळावें पायांवरुन ॥४॥
अर्थ:
विठोबा भक्त पुंडलिकासाठी खासकरून आला आणि विटेवर उभा राहिला.
तो सांवळा विठोबा म्हणजे कामदेवाप्रमाणे सुंदर व भक्तांना मोहवणारा आहे.
शिवासारखा अराध्य देव असलेला हा विठोबा कीर्तनात स्वतःला प्रकट करून नाचतो.
जनार्दन सांगतात — या विठोबाच्या चरणांवर मनाने व शरीराने वाकून सेवा करावी.
अभंग ५०५
सर्वांचे जे मूळ सर्वांचे जें स्थळ । तें पद्ययुगलु विटेवरी ॥१॥
साजिरें साजिरें कर दोन्हीं कटीं । उभा असे तटीं भीवरेच्या ॥२॥
नये ध्याना मना आगमाच्या खुणा । कैलासीचा राणा ध्यात जया ॥३॥
एका जनार्दनी पुरे परता दुरी । पुंडलीकांचे द्वारीं उभा विटे ॥४॥
साजिरें साजिरें कर दोन्हीं कटीं । उभा असे तटीं भीवरेच्या ॥२॥
नये ध्याना मना आगमाच्या खुणा । कैलासीचा राणा ध्यात जया ॥३॥
एका जनार्दनी पुरे परता दुरी । पुंडलीकांचे द्वारीं उभा विटे ॥४॥
अर्थ:
संपूर्ण जगाचे मूळ आणि सर्वांचे अंतिम आश्रय म्हणजे विठोबाचे पद्युगल, जे विटेवर प्रकट झाले आहे.
तो सांवळा देव हात कटीवर ठेवून भीमा नदीच्या तीरावर उभा आहे.
वेद-शास्त्रांच्या खुणा ध्यायल्या तरी या महिम्याची कल्पना करता येत नाही. तो कैलासाचा अधिपती आहे.
जनार्दन सांगतात — भक्त पुंडलिकाच्या द्वारी उभा राहून विठोबा भक्तांच्या दुराव्याचा अंत करतो.
अभंग ५०६
ॐकार सह मकार आदि अंत नाहीं जया । तें पुंडलिक भुलवोनि आणिलें या ठायां ॥१॥
भुललें वो माय पुंडलिकांप्रीतीं । उभाचि राहे परी खेद न करी चित्तीं ॥२॥
अथरा पुराणांसी वाडशास्त्रें वेदादती ॥ तो सांवळा श्रीकृष्ण उभा विटे पुंडलिकाचे भक्ति ॥३॥
वेद वेदांतरें मत मतांतरें न कळे श्रुती पैं वेवादती । तोएका जनार्दनांचे ह्रुदयी सांवळा घेउनि बुंथीं ॥४॥
भुललें वो माय पुंडलिकांप्रीतीं । उभाचि राहे परी खेद न करी चित्तीं ॥२॥
अथरा पुराणांसी वाडशास्त्रें वेदादती ॥ तो सांवळा श्रीकृष्ण उभा विटे पुंडलिकाचे भक्ति ॥३॥
वेद वेदांतरें मत मतांतरें न कळे श्रुती पैं वेवादती । तोएका जनार्दनांचे ह्रुदयी सांवळा घेउनि बुंथीं ॥४॥
अर्थ:
ॐकार आणि त्यातील मकार असा जो अनादि-अनंत परमेश्वर आहे, त्याला भक्त पुंडलिकाच्या भक्तीने येथे उभे केले.
पुंडलिकाच्या प्रेमामुळे विठोबा भुलून विटेवर उभा राहिला आणि त्याला याचा किंचितही खेद झाला नाही.
सर्व पुराणे, शास्त्रे आणि वेद ज्या सत्याची ग्वाही देतात तोच हा सांवळा श्रीकृष्ण, पुंडलिकाच्या भक्तीमुळे येथे प्रकट आहे.
वेदांत, शास्त्रांत किंवा तत्त्वचर्चेत न कळणारा हा महिमा भक्त जनार्दनांच्या हृदयात सहज अनुभवता येतो.
अभंग ५०७
अकार तो अकारु मकार तो मकारु । उकाराचा पालाऊ शोभे गे माय ॥१॥
आदि अंत नसे ज्या रुपा वेगळें । तें कैसें वोळलें पुंडलिका गे माय ॥२॥
वेद उपरमला पुराणें कुंठीत । शास्त्रांची मती नेणत तया सुखा गे माय ॥३॥
जाणते नेणते सर्व वेडावले । ठकलेचि ठेलें सांगुं काय गे माय ॥४॥
या पुंडलिकें वेडविलें चालवुनि गोविलें । एका जनार्दनीं उभें केलें विटेवरी गे माय ॥५॥
आदि अंत नसे ज्या रुपा वेगळें । तें कैसें वोळलें पुंडलिका गे माय ॥२॥
वेद उपरमला पुराणें कुंठीत । शास्त्रांची मती नेणत तया सुखा गे माय ॥३॥
जाणते नेणते सर्व वेडावले । ठकलेचि ठेलें सांगुं काय गे माय ॥४॥
या पुंडलिकें वेडविलें चालवुनि गोविलें । एका जनार्दनीं उभें केलें विटेवरी गे माय ॥५॥
अर्थ:
अकार, उकार आणि मकार या अक्षरांचा मूळ आधार असलेला परमेश्वर, सांवळा विठोबा विटेवर उभा आहे.
त्याला आरंभ-शेवट नाही, तरी पुंडलिकाच्या भक्तीमुळे तो विटेवर उभा राहिला.
वेद, पुराणे आणि शास्त्रे या आनंदाचा थांग लावू शकत नाहीत.
जाणते आणि अजाणते सर्वजण या महिम्याने वेडावले. संत म्हणतात — पुंडलिकाच्या भक्तीने जनार्दनाने स्वतःला विटेवर उभे केले.
अभंग ५०८
अकार उकार मकारांपरता सर्वेश्वर । कटीं धरुनी कर उभा विटे ॥१॥
नीरा भीवरा संगम पुंडलीक मुनी । नारद वेणुनाद ऐसेंस्थळ लक्षुनी ॥२॥
योगियां हृदयींचें ठेवणें गोमटें । जोडलें उद्भटे पुंडलीका ॥३॥
आषाढी कार्तिकी आनंद सोहळा । संताचा मेळा घनवट ॥४॥
एका जनार्दनीं जनार्दन एकपणीं । त्रैलोक्यांचा धनी विटेवरी ॥५॥
नीरा भीवरा संगम पुंडलीक मुनी । नारद वेणुनाद ऐसेंस्थळ लक्षुनी ॥२॥
योगियां हृदयींचें ठेवणें गोमटें । जोडलें उद्भटे पुंडलीका ॥३॥
आषाढी कार्तिकी आनंद सोहळा । संताचा मेळा घनवट ॥४॥
एका जनार्दनीं जनार्दन एकपणीं । त्रैलोक्यांचा धनी विटेवरी ॥५॥
अर्थ:
अकार, उकार, मकार यांपलीकडील जो सर्वेश्वर आहे तोच विठोबा आहे, जो विटेवर हात कटीवर ठेवून उभा आहे.
भीमा आणि चंद्रभागा नद्यांचा संगम, पुंडलिक मुनींचे घर आणि नारदाच्या वीणेचा नाद — अशा पवित्र स्थळी हा विठोबा प्रकट आहे.
योगीजन ज्या अंतःकरणी ध्यानरूप ठेवीत, तोच विठोबा पुंडलिकामुळे प्रत्यक्ष उभा राहिला.
आषाढी-कार्तिकी वारीत आनंदोत्सव होतो, संतांचा मेळा जमतो आणि त्या ठिकाणी हा विठोबा भक्तांसमवेत असतो.
जनार्दन म्हणतात — जनार्दनरूप परमेश्वर त्रैलोक्यांचा अधिपती असूनही पुंडलिकासाठी विटेवर उभा राहिला.
अभंग ५०९
परात्पर परिपुर्ण सच्चिदानंदघन ।
सर्वां अधिष्ठान दैवतांचें गे माय ॥१॥
तें लाधलें लाधलें पुंडलिकाचे प्रीती ।
येत पंढरीप्रती अनायासें गे माया ॥२॥
जगडंबर पसारा लपवोनि सारा गे माय ।
धरियेला थारा पुंडलिकाचेनि प्रेमें गे माय ॥३॥
ओहंअ मां न कळे कांहीं सोहं देती ग्वाहीं गे माय ।
कोहमाची तुटली बुंथी एका जनार्दनीं प्रीति गे माय ॥४॥
सर्वां अधिष्ठान दैवतांचें गे माय ॥१॥
तें लाधलें लाधलें पुंडलिकाचे प्रीती ।
येत पंढरीप्रती अनायासें गे माया ॥२॥
जगडंबर पसारा लपवोनि सारा गे माय ।
धरियेला थारा पुंडलिकाचेनि प्रेमें गे माय ॥३॥
ओहंअ मां न कळे कांहीं सोहं देती ग्वाहीं गे माय ।
कोहमाची तुटली बुंथी एका जनार्दनीं प्रीति गे माय ॥४॥
अर्थ:
परात्पर, परिपूर्ण, सच्चिदानंदघन जो सर्वांचा अधिष्ठान आहे, तोच हा विठोबा आहे.
पुंडलिकाच्या भक्तीमुळे तो अनायासाने पंढरीत आला.
जगाचा पसारा लपवून प्रभूने पुंडलिकाच्या प्रेमामुळे येथे थारा केला.
अहंकार नष्ट करून "सोऽहम्" चा अनुभव देणारा हा विठोबा भक्तजनांना आत्मज्ञान देतो.
अभंग ५१०
वर्णितां वेदमती कुंठित पैं जाली । पुराणें भागलीं विवादतां ॥१॥
सोपारा सुगम पुंडलिकापाठीं । उभा जगजेठी विटेवरी ॥२॥
लक्ष्मी ते स्वयें रुक्मिणी शोभत । विंझणें वारीत सत्यभामा ॥३॥
सांडुनी रत्‍नकिळा गळां तुळसीमाळा । चंदनाचा टिळा केशरयुक्त ॥४॥
गोपाळ गजरें आनंदें नाचती । मध्यें विठ्ठलमूर्ति प्रेमें रंगें ॥५॥
मनाचें मोहन योगाचें निजधन । एका जनार्दनीं चरण विटेवरी ॥६॥
सोपारा सुगम पुंडलिकापाठीं । उभा जगजेठी विटेवरी ॥२॥
लक्ष्मी ते स्वयें रुक्मिणी शोभत । विंझणें वारीत सत्यभामा ॥३॥
सांडुनी रत्‍नकिळा गळां तुळसीमाळा । चंदनाचा टिळा केशरयुक्त ॥४॥
गोपाळ गजरें आनंदें नाचती । मध्यें विठ्ठलमूर्ति प्रेमें रंगें ॥५॥
मनाचें मोहन योगाचें निजधन । एका जनार्दनीं चरण विटेवरी ॥६॥
अर्थ:
वेदांची मती हा महिमा वर्णताना थकली आणि पुराणेही विवाद करून कंटाळली.
परंतु भक्त पुंडलिकाच्या मागे जाणे सोपे झाले, कारण त्याच्या भक्तीमुळे विठोबा विटेवर उभा राहिला.
त्याच्या सोबत लक्ष्मीस्वरूप रुक्मिणी शोभते, तर सत्यभामाही सेवा करते.
रत्नमणींच्या ऐवजी त्याच्या गळ्यात तुळशीची माळ आहे आणि कपाळावर केशरयुक्त चंदनटिळा आहे.
गोपाळांचा गजर, आनंदाने नाचणारे भक्त यांच्या मध्ये विठोबा प्रकट होतो.
मनाला मोहवणारा, योग्यांना लाभणारे खरे धन म्हणजे हा विठोबा — जो पुंडलिकाच्या भक्तीमुळे विटेवर उभा राहिला आहे.
अभंग ५११
ज्याचे पुराणीं पोवाडे । तो हा उभा वाडेंकोंडें ॥१॥
कटीं कर ठेवुन गाढा । पाहे दिगंबर उघडा ॥२॥
धरुनी पुंडलिकाची आस । युगें जाहलीं अठ्ठावीस ॥३॥
तो हा देव शिरोमणी । एका शरण जनार्दनीं ॥४॥
कटीं कर ठेवुन गाढा । पाहे दिगंबर उघडा ॥२॥
धरुनी पुंडलिकाची आस । युगें जाहलीं अठ्ठावीस ॥३॥
तो हा देव शिरोमणी । एका शरण जनार्दनीं ॥४॥
अर्थ:
पुराणांमध्ये ज्या देवाचे पोवाडे गातात तोच विठोबा येथे उभा आहे. कटीवर हात ठेवून उभा असलेला दिगंबर विठ्ठल, पुंडलिकाच्या भक्तीमुळे अख्खी अठ्ठावीस युगे या विटेवर उभा आहे. तो देव म्हणजे देवांचा शिरोमणी, जो भक्तांच्या शरण जातो.
अभंग ५१२
स्थूळ ना सुक्ष्म कारण ना महाकारण । यापरता वेगळाचि जाण आहे गे जाय ॥१॥
पुंडलिकाचें प्रेमें मौनस्थ उभा । कोणा न बोले उगला उभा ठेला गे माय ॥२॥
निंद्य वंद्य जगीं यावेंभेटीलागीं । दरुशनें उद्धार वेगीं तया गे माय ॥३॥
ऐसा लाघवी खेळ खेळोनी निराळा । एका जनार्दनीं डोळा देखिला गे माय ॥४॥
पुंडलिकाचें प्रेमें मौनस्थ उभा । कोणा न बोले उगला उभा ठेला गे माय ॥२॥
निंद्य वंद्य जगीं यावेंभेटीलागीं । दरुशनें उद्धार वेगीं तया गे माय ॥३॥
ऐसा लाघवी खेळ खेळोनी निराळा । एका जनार्दनीं डोळा देखिला गे माय ॥४॥
अर्थ:
विठ्ठल हा स्थूल-सूक्ष्म, कारण-परमकारण या पलीकडचा आहे. पुंडलिकाच्या प्रेमामुळे मौन धरून तो विटेवर उभा राहिला. त्याच्या दर्शनाने निंद्यही वंद्य होतात व उद्धार होतो. हा त्याचा लाघवी खेळ असून, भक्त जनार्दनाला तो सहज दिसतो.
अभंग ५१३
पंचविसावा श्रीविठ्ठलु । चौविसांवेगळा तयाचा खेळू गे माय ॥१॥
तो पुंडलीका कारणें येथवरी आला । उभा उगा ठेला विटेवरी गे माय ॥२॥
जनीं जनार्दन करावय उद्धरण । एका जनार्दनी समचरण साजिरें गे माय ॥३॥
तो पुंडलीका कारणें येथवरी आला । उभा उगा ठेला विटेवरी गे माय ॥२॥
जनीं जनार्दन करावय उद्धरण । एका जनार्दनी समचरण साजिरें गे माय ॥३॥
अर्थ:
पंचविसावा अवतार म्हणजे श्रीविठ्ठल, ज्याचा खेळ बाकी सर्व अवतारांपेक्षा वेगळा आहे. पुंडलिकाच्या भक्तीमुळे तो पंढरीत आला आणि विटेवर उभा राहिला. जनांचा उद्धार करण्यासाठीच हा अवतार प्रकट झाला असून, भक्त जनार्दनाच्या समोरच तो सहज उपलब्ध आहे.
अभंग ५१४
सुंदरु बाळपणाची बुंथी घेऊनी श्रीपती । सनकादिकां गाती तेथें कुंठित गे माय ॥१॥
ब्रह्मा वेडावलें ते वेंडावलें । पुंडलिकाधीन झालें गे माय ॥२॥
इंद्र चंद्र गुरु उपरमोनी जया सुखा । तो वाळूवंटीं देखा संतासवें गे माय ॥३॥
ऐसा नटधारी मनु सर्वांचे हरी । एका जनार्दनाचे करीं उच्छिष्ट खाय ॥४॥
ब्रह्मा वेडावलें ते वेंडावलें । पुंडलिकाधीन झालें गे माय ॥२॥
इंद्र चंद्र गुरु उपरमोनी जया सुखा । तो वाळूवंटीं देखा संतासवें गे माय ॥३॥
ऐसा नटधारी मनु सर्वांचे हरी । एका जनार्दनाचे करीं उच्छिष्ट खाय ॥४॥
अर्थ:
लहानपणीचे सुंदर रूप घेऊन श्रीपती विठ्ठल प्रकट झाला. सनकादिक ऋषीही त्याला गात राहिले, ब्रह्मादेखील त्याच्या भक्तीत वेडावला. इंद्र, चंद्र, गुरु इत्यादींना न मिळणारे परमसुख, विठ्ठल भक्त पुंडलिकाच्या घरी देतो. असा नटधारी भगवान, जनार्दनाच्या भक्तांच्या उच्छिष्टालाही पवित्र मानतो.
अभंग ५१५
अभक्त सभक्त दोघांसी सारखा दिसे । लवनीं जैसें नदिसे दुजेपण गे माय ॥१॥
ऐसा परात्पर सोइरा पुंडलिकाचे पाठीं । मौन्य वाक्पुटीं धरुनी गे माय ॥२॥
पुण्य पाप सर्व देखतसे दृष्टी । चालवी सर्व सृष्टी गे माय ॥३॥
ऐसा वेषधारी उभा भीवरेतीरीं । एका जनार्दनीं अंतरी दृढ ठसावें गे माय ॥४॥
ऐसा परात्पर सोइरा पुंडलिकाचे पाठीं । मौन्य वाक्पुटीं धरुनी गे माय ॥२॥
पुण्य पाप सर्व देखतसे दृष्टी । चालवी सर्व सृष्टी गे माय ॥३॥
ऐसा वेषधारी उभा भीवरेतीरीं । एका जनार्दनीं अंतरी दृढ ठसावें गे माय ॥४॥
अर्थ:
विठ्ठल भक्त आणि अभक्त या दोघांनाही सारखाच दिसतो. जशी लवणामध्ये वेगळेपणा जाणवत नाही, तसेच त्याचे स्वरूप आहे. तो सर्व पुण्य-पाप जाणतो व जगाची गती चालवतो. असा परात्पर देव पुंडलिकाच्या भक्तीमुळे मौन धरून भीमा नदीच्या तीरावर उभा आहे.
अभंग ५१६
ओहं सोहं यापरतें प्रमाण । जघन सघन विटेवरीं ॥१॥
भीवरासंगम पुडंलीक दृष्टी । सम कर कटीं उभा हरी ॥२॥
वेदांचे जन्मस्थान विश्रांति पैं मूर्ति । त्रैलोक्य कीर्ति विजयध्वज ॥३॥
एका जनार्दनीं पुराणासी वाड । पुरवितसे कोड भाविकांचें ॥४॥
भीवरासंगम पुडंलीक दृष्टी । सम कर कटीं उभा हरी ॥२॥
वेदांचे जन्मस्थान विश्रांति पैं मूर्ति । त्रैलोक्य कीर्ति विजयध्वज ॥३॥
एका जनार्दनीं पुराणासी वाड । पुरवितसे कोड भाविकांचें ॥४॥
अर्थ:
"ओहं सोहं" यापलीकडचा प्रमाणस्वरूप विठ्ठल विटेवर उभा आहे. भीमा-चंद्रभागेच्या संगमावर पुंडलिकाच्या दृष्टीसमोर कटीवर हात ठेवून तो उभा आहे. वेदांचे मूळस्थान व त्रैलोक्याची कीर्ती असलेला हा देव भक्तांच्या सर्व प्रश्नांची उत्तरे पुरवतो.
अभंग ५१७
विठ्ठल सांवळा पंढरीये उभा । धन्य त्यांची शोभा सोभतसे ॥१॥
पुंडलिका मागें कर ठेवुनी कटीं । समपाय विटीं देखियेला ॥२॥
राहीं रखुमाई शोभती त्या बाहीं । बैष्णव दोही बाहीं गरुडपारीं ॥३॥
एका जनार्दनीं पाहुनियां । ध्यान मनाचें उन्मन होत असें ॥४॥
पुंडलिका मागें कर ठेवुनी कटीं । समपाय विटीं देखियेला ॥२॥
राहीं रखुमाई शोभती त्या बाहीं । बैष्णव दोही बाहीं गरुडपारीं ॥३॥
एका जनार्दनीं पाहुनियां । ध्यान मनाचें उन्मन होत असें ॥४॥
अर्थ:
पंढरीत उभा असलेला सांवळा विठ्ठल अत्यंत सुंदर शोभतो. पुंडलिकाच्या मागे, विटेवर कटीवर हात ठेवून तो उभा आहे. त्याच्या एका बाजूला रखुमाई व दुसऱ्या बाजूला वैष्णव भक्त, तसेच वर गरुड शोभतो. असे दर्शन झाल्यावर मन ध्यानमग्न होते.
अभंग ५१८
अणुरेनुपासोनी सब्राह्म भरला । भरुनी उरला संतापुढें ॥१॥
उघडाची दिसे सर्वा ठायीं वसे । मागणेंचि नसे दुजें कांहीं ॥२॥
कर ठेऊनि कटीं तिष्ठत रहाणें । वाट तें पाहनें मागेल कांहीं ॥३॥
चंद्रभागा तीर पुंडलिकासमोर । एका जनार्दनीं हरिहर उभे राहाताती ॥४॥
उघडाची दिसे सर्वा ठायीं वसे । मागणेंचि नसे दुजें कांहीं ॥२॥
कर ठेऊनि कटीं तिष्ठत रहाणें । वाट तें पाहनें मागेल कांहीं ॥३॥
चंद्रभागा तीर पुंडलिकासमोर । एका जनार्दनीं हरिहर उभे राहाताती ॥४॥
अर्थ:
अणुरेणूपासून संपूर्ण ब्रह्मांडात भरलेला हा विठ्ठल संतांच्या पुढे उभा राहतो. तो सर्वत्र वास करतो, त्याला काही मागण्याची गरजच नाही. कटीवर हात ठेवून तो भक्तांची वाट पाहत उभा आहे. चंद्रभागेच्या तीरावर, पुंडलिकासमोर हरि-हर असेच उभे राहतात.
अभंग ५१९
सकळीं ध्याइला सकळीं पाहिला । परी असे भरला जैसा तैसा ॥१॥
युगानुयुगीं मीनले व्यापारी । परी न पवेचि सरी पुंडलीका ॥२॥
मापें केलीं परी नये अनुमाना । योगियांच्या ध्याना वोथबंला ॥३॥
एकाजनार्दनीं मापचि आटचें । मोजणें खुंटविलें पुंडलिकें ॥४॥
युगानुयुगीं मीनले व्यापारी । परी न पवेचि सरी पुंडलीका ॥२॥
मापें केलीं परी नये अनुमाना । योगियांच्या ध्याना वोथबंला ॥३॥
एकाजनार्दनीं मापचि आटचें । मोजणें खुंटविलें पुंडलिकें ॥४॥
अर्थ:
विठ्ठल सर्वांना ध्यानात दिसतो, पण त्याचे स्वरूप जसे आहे तसेच सर्वांना वेगवेगळे भासते. कित्येक युगे योगी आणि व्यापारी याला मोजण्याचा प्रयत्न करतात, पण माप लागत नाही. पुंडलिकाच्या भक्तीमुळेच हे मोजमाप खुंटलेले आहे.
अभंग ५२०
पुंडलिकें उभा केला । भक्त भावाच्य आंकिला ॥१॥
युगें जालें अठठावीस । उभा मर्यादा पाठीस ॥२॥
सम पाउलीं उभा । कटीं कर कर्दळीगाभा ॥३॥
गळां वैजयंती माळ । मुगुट दिसतो तेजाळ ॥४॥
एकाजनार्दनीं शोभा । विठ्ठल विटेवरी उभा ॥५॥
युगें जालें अठठावीस । उभा मर्यादा पाठीस ॥२॥
सम पाउलीं उभा । कटीं कर कर्दळीगाभा ॥३॥
गळां वैजयंती माळ । मुगुट दिसतो तेजाळ ॥४॥
एकाजनार्दनीं शोभा । विठ्ठल विटेवरी उभा ॥५॥
अर्थ:
पुंडलिकाच्या भक्तीमुळे विठ्ठल विटेवर उभा राहिला. भक्तभावाने बांधला गेल्यामुळे तो अठ्ठावीस युगे उभाच आहे. कटीवर हात ठेवून, गळ्यात वैजयंती माळ व तेजस्वी मुकुट घेऊन तो सर्व भक्तांना दर्शन देतो. विठ्ठलाचे हे विटेवरील रूप भक्त जनार्दनासाठी शोभनीय आहे.
अभंग ५२१
ध्वज वज्रांकुश शोभती चरणीं । तो उभा रंगणीं वैष्णवांचें ॥१॥
झळकतसे हातीं पद्म आणि गदा । पुंडलिक वरदा उभा विटे ॥२॥
चरणीं भागीरथीं गंगा ती शोभली । भक्तांची क्षाळिलीं महात्पापें ॥३॥
एका जनार्दनीं सकळ तीर्थराव । उभा राह प्रभव विटेवरी ॥४॥
झळकतसे हातीं पद्म आणि गदा । पुंडलिक वरदा उभा विटे ॥२॥
चरणीं भागीरथीं गंगा ती शोभली । भक्तांची क्षाळिलीं महात्पापें ॥३॥
एका जनार्दनीं सकळ तीर्थराव । उभा राह प्रभव विटेवरी ॥४॥
अभंग ५२२
सुकुमार हरीची पाउलें । सुंदर हरीचीं पाउलें ॥१॥
भीमातटीं देखिलें । वोळलें तें पुंडलिका ॥२॥
शेषशयनीं जी पाउलें । लक्ष्मीकरीं तीं पाउलें ॥३॥
गरुडपृष्ठी जी पाउलें । बळीयागीं तीं पाउलें ॥४॥
विटेवरीं जी पाउलें । एका जनार्दनीं तीं पाउलें ॥५॥
भीमातटीं देखिलें । वोळलें तें पुंडलिका ॥२॥
शेषशयनीं जी पाउलें । लक्ष्मीकरीं तीं पाउलें ॥३॥
गरुडपृष्ठी जी पाउलें । बळीयागीं तीं पाउलें ॥४॥
विटेवरीं जी पाउलें । एका जनार्दनीं तीं पाउलें ॥५॥
अभंग ५२३
या पाउलासाठीं लक्ष्मी पिसी । सनकादिक वेडावले मानसीं ॥१॥
सुख जोडलें पुंडलिकासी । विटेवरी हृषिकेशी ॥२॥
म्हणे जनार्दनाचा एका । धन्य धन्य पुंडलीका ॥३॥
सुख जोडलें पुंडलिकासी । विटेवरी हृषिकेशी ॥२॥
म्हणे जनार्दनाचा एका । धन्य धन्य पुंडलीका ॥३॥
अभंग ५२४
चरण गोमटे माय । पाहतां पाहतां मन न धाय ।
पुनरपि फिरुनी तेथें जाय । ऐसा वेध होय तयाचा गे माय ॥धृ॥
नवल गे माय न कले वेदां । आचोज विवाद शास्त्रंचिया ॥१॥
पुराणें भागलीं दरुशनें विडावलीं । कांही केलिया न कळे तया ॥२॥
तो पुडलिकाचे आवडीं विटे धरुनी मीस । युगें अठठावीस उभा असे ॥३॥
परे परता परात्पर पश्यंती न कळे विचार । मा मध्यमा वैखरींचा निर्धार थकीत ठेला ॥४॥
एका जनार्दनीं आहे तैसा देखिला । सबाह्म भरला हृदयीं गे माय ॥५॥
पुनरपि फिरुनी तेथें जाय । ऐसा वेध होय तयाचा गे माय ॥धृ॥
नवल गे माय न कले वेदां । आचोज विवाद शास्त्रंचिया ॥१॥
पुराणें भागलीं दरुशनें विडावलीं । कांही केलिया न कळे तया ॥२॥
तो पुडलिकाचे आवडीं विटे धरुनी मीस । युगें अठठावीस उभा असे ॥३॥
परे परता परात्पर पश्यंती न कळे विचार । मा मध्यमा वैखरींचा निर्धार थकीत ठेला ॥४॥
एका जनार्दनीं आहे तैसा देखिला । सबाह्म भरला हृदयीं गे माय ॥५॥
अभंग ५२५
जें या चराचरीम गोमटें । पाहतां वेंदां वाट न फूटे ।
तें पुंडलिकाचे पेठे । उभें नीट विटेवरी ॥१॥
सोपारा सोपारा झाला आम्हां । शास्त्रें वर्णिती महिमा ।
नकळे जो आगमा निंगमां । वंद्य पुराणा तिहीं लोकीं ॥२॥
सहस्त्र मुखांचें ठेवणें । योगीं ध्याती जया ध्यानें ।
तो नाचतो कीर्तनें । प्रेमभक्त देखोनी ॥३॥
एका जनार्दनीं देखा । आम्हां झाला सुलभ सोपा ।
निवारुनी भवतापा । उतरीं पार निर्धारें ॥४॥
तें पुंडलिकाचे पेठे । उभें नीट विटेवरी ॥१॥
सोपारा सोपारा झाला आम्हां । शास्त्रें वर्णिती महिमा ।
नकळे जो आगमा निंगमां । वंद्य पुराणा तिहीं लोकीं ॥२॥
सहस्त्र मुखांचें ठेवणें । योगीं ध्याती जया ध्यानें ।
तो नाचतो कीर्तनें । प्रेमभक्त देखोनी ॥३॥
एका जनार्दनीं देखा । आम्हां झाला सुलभ सोपा ।
निवारुनी भवतापा । उतरीं पार निर्धारें ॥४॥
अभंग ५२६
आनंदाचा कंद उभा पाडुरंग । गोपाळांचा संघ भोवतां उभा ॥१॥
चंद्रभागा तीरीं शोभे पुंडलीक । संत अलोकिक गर्जताती ॥२॥
भाळे भोळे जन गाती तेंसाबडें । विठ्ठला आवदे प्रेम त्यांचे ॥३॥
नारीनर मिलाले आनंदें गजर । होत जयजयकार महाद्वारी ॥४॥
एका जनार्दनीं प्रेमळ ते जन । करिती भजन विठोबाचें ॥५॥
चंद्रभागा तीरीं शोभे पुंडलीक । संत अलोकिक गर्जताती ॥२॥
भाळे भोळे जन गाती तेंसाबडें । विठ्ठला आवदे प्रेम त्यांचे ॥३॥
नारीनर मिलाले आनंदें गजर । होत जयजयकार महाद्वारी ॥४॥
एका जनार्दनीं प्रेमळ ते जन । करिती भजन विठोबाचें ॥५॥
अभंग ५२७
आनंताचे गुण अनंत अपार । न कळेचि पारश्रुतीशास्त्रीं ॥१॥
तो हा महाराज विटेवरी उभा लावण्याचा गाभा शोभतसे ॥२॥
कटावरी कर ठेवी जगजेठी । पाहे कृपादृष्टी भक्तांकडे ॥३॥
पुंडलिकाचे तेजें जोडलासे ठेवा । एका जनार्दनी सेवा देई देवा ॥४॥
तो हा महाराज विटेवरी उभा लावण्याचा गाभा शोभतसे ॥२॥
कटावरी कर ठेवी जगजेठी । पाहे कृपादृष्टी भक्तांकडे ॥३॥
पुंडलिकाचे तेजें जोडलासे ठेवा । एका जनार्दनी सेवा देई देवा ॥४॥
अभंग ५२८
सुंदर तें ध्यान मांडिवर घेउनी । कौसल्या जननी गीतीं गाये ॥१॥
सुंदर तें ध्यान नंदाच्या अंगणीं । गोपाळ गौळनी खेळताती ॥२॥
सुंदर ते ध्यान चंद्रभागे तटीं । पुंडलिकापाठीं उभे असे ॥३॥
सुंदर ते ध्यान एका जनार्दनीं । जनीं वनीं मनीं भरलासे ॥४॥
सुंदर तें ध्यान नंदाच्या अंगणीं । गोपाळ गौळनी खेळताती ॥२॥
सुंदर ते ध्यान चंद्रभागे तटीं । पुंडलिकापाठीं उभे असे ॥३॥
सुंदर ते ध्यान एका जनार्दनीं । जनीं वनीं मनीं भरलासे ॥४॥
अभंग ५२९
विटेवरी दिसे स्वानंदाचा गाभा । श्रीमुखाची शोभा काय वानुं ॥१॥
कटीं पिंतांबर तुळशीचे हार । उभा सर्वेश्वर भक्तिकाजा ॥२॥
लावण्य रुपडें पाहें पुडंअलीक । आणीक सम्यक नये दुजा ॥३॥
पाहतां पाहतां विश्रांती पै जाली । एका जनार्दनीं माउली संताची ते ॥४॥
कटीं पिंतांबर तुळशीचे हार । उभा सर्वेश्वर भक्तिकाजा ॥२॥
लावण्य रुपडें पाहें पुडंअलीक । आणीक सम्यक नये दुजा ॥३॥
पाहतां पाहतां विश्रांती पै जाली । एका जनार्दनीं माउली संताची ते ॥४॥
अभंग ५३०
रुप गोजिरें तें सान । विटेवरी समचरण ॥१॥
कांसे कसिला पीतंबर । रुळे वैजयंती हार ॥२॥
सम कर ठेवुनी कटीं । पाहे पुंडलिका दृष्टी ॥३॥
एका जनार्दनी रुपडें । पाहतां मन झालें वेडें ॥४॥
कांसे कसिला पीतंबर । रुळे वैजयंती हार ॥२॥
सम कर ठेवुनी कटीं । पाहे पुंडलिका दृष्टी ॥३॥
एका जनार्दनी रुपडें । पाहतां मन झालें वेडें ॥४॥
अभंग ५३१
सर्वाघटीं बिंबला व्यापुनी राहिला । पुडलिकें उभा केला विटेवरी ॥१॥
सांवळा चतुर्भुज कांसे पीतांबर । वैजयंती माळ शोभे कंठीं ॥२॥
कटावरी कर पाउलें साजिरीं । उभा तो श्रीहरीं विटेवरी ॥३॥
एका जनार्दनीं बिंबे तो बिंबला । बिंब बिंबोनी ठेला देहामाजीं ॥४॥
सांवळा चतुर्भुज कांसे पीतांबर । वैजयंती माळ शोभे कंठीं ॥२॥
कटावरी कर पाउलें साजिरीं । उभा तो श्रीहरीं विटेवरी ॥३॥
एका जनार्दनीं बिंबे तो बिंबला । बिंब बिंबोनी ठेला देहामाजीं ॥४॥
अभंग ५३२
परा पश्यांती मध्यमा । जो न कळे आगम निगमां ।
पुंडलिकालागीं धामा । पंढरीये आला तो ॥१॥
नीरेभीवरेचे तटीं । कास घालुनी गोमटी ।
वैजयंती शोभे कंठीं । श्रीवत्सलांछन ॥२॥
शंख चक्र मिरवे करीं । उटी चंदनाची साजिरी ।
खोप मिरवे शिरीं । मयूरपिच्छें शोभती ॥३॥
शोभे कस्तुरीचा टिळा । राजस सुंदर सांवळा ।
एका जनार्दनी डोळा । वेधिलें मन ॥४॥
पुंडलिकालागीं धामा । पंढरीये आला तो ॥१॥
नीरेभीवरेचे तटीं । कास घालुनी गोमटी ।
वैजयंती शोभे कंठीं । श्रीवत्सलांछन ॥२॥
शंख चक्र मिरवे करीं । उटी चंदनाची साजिरी ।
खोप मिरवे शिरीं । मयूरपिच्छें शोभती ॥३॥
शोभे कस्तुरीचा टिळा । राजस सुंदर सांवळा ।
एका जनार्दनी डोळा । वेधिलें मन ॥४॥
अभंग ५३३
विठठल पुडलिकासाठीं । उभा राहिला वाळुवंटीं । कर ठेवुनियां कटीं । भक्तासाठीं अद्याप ॥१॥
न कळे तयांचे महिमान । वेदां पडलेसें मौन । शास्त्रांचे भांडण । परस्परें खुटले ॥२॥
नेणवे तो सोळा बारां । आणीक साहा तें अठरा । पंचविसासी पुरा । न कळे बारा छत्तिसां ॥३॥
ऐसां त्रिवाचा वेगळा । परमानंदाचा तो पुतळा । एका जनार्दनीं डोळां । देखिला देव ॥४॥
न कळे तयांचे महिमान । वेदां पडलेसें मौन । शास्त्रांचे भांडण । परस्परें खुटले ॥२॥
नेणवे तो सोळा बारां । आणीक साहा तें अठरा । पंचविसासी पुरा । न कळे बारा छत्तिसां ॥३॥
ऐसां त्रिवाचा वेगळा । परमानंदाचा तो पुतळा । एका जनार्दनीं डोळां । देखिला देव ॥४॥
अभंग ५३४
सगुण रूपडें अद्वैत बुंथी । घेऊनि पंढरपुरी उभा विटे ॥१॥
डोळियांची धणी पहातां न पुरे । मनचि चांचरे पाहतां पाहतां ॥२॥
रुप आकारलें पुंडलिकाचे भेटी । उभे असे तटी भीवरेच्या ॥३॥
एका जनार्दनीं उपाधी निराळा । उभा तो सांवळा विटेवरी ॥४॥
डोळियांची धणी पहातां न पुरे । मनचि चांचरे पाहतां पाहतां ॥२॥
रुप आकारलें पुंडलिकाचे भेटी । उभे असे तटी भीवरेच्या ॥३॥
एका जनार्दनीं उपाधी निराळा । उभा तो सांवळा विटेवरी ॥४॥
अभंग ५३५
आदि मध्य अंत न कळे कोणासी । तो हृषीकेशी पंढरीये ॥१॥
जया वेवादती साही दरुशनें । न कळे म्हणोन स्तब्ध जाहलीं ॥२॥
वेडावल्या श्रुति नेती पैं म्हणती । तो पुंडलिकाचे प्रीति विटे उभा ॥३॥
एका जनार्दनीं आनंदाचा कंद । उभा सच्चिदानंद भीमातीरीं ॥४॥
जया वेवादती साही दरुशनें । न कळे म्हणोन स्तब्ध जाहलीं ॥२॥
वेडावल्या श्रुति नेती पैं म्हणती । तो पुंडलिकाचे प्रीति विटे उभा ॥३॥
एका जनार्दनीं आनंदाचा कंद । उभा सच्चिदानंद भीमातीरीं ॥४॥
अभंग ५३६
पायाळसी अंजन असावें डोळां । मग धनाचा कोहळा हातां लागे ॥१॥
तैसें पायाळपणें पुडलीक धन्य । दाविलें निधान पंढरीसी ॥२॥
एका जनार्दनीं चहुं वाचांवेगळा। परापश्यंतीसी कळा न कळेची ॥३॥
तैसें पायाळपणें पुडलीक धन्य । दाविलें निधान पंढरीसी ॥२॥
एका जनार्दनीं चहुं वाचांवेगळा। परापश्यंतीसी कळा न कळेची ॥३॥
अभंग ५३७
ऐसें कीर्तीचें पोवाडे । जाहले ब्रह्मादिक वेडे ।
श्रुतीशास्त्रां कुवाडे । न कळे कांहीं ॥१॥
तो परात्पर श्रीहरी । पुंडलिकांचे उभा द्वरीं ।
युगें अठ्ठाविसे जाहलीं परीं ॥ न बैसे तरी खालुता ॥२॥
धरुनी भक्तीची मर्यादा । आहे पाठीपागें सदा ।
एका जनार्दनीं छंदा । विटेवरी उभाची ॥३॥
श्रुतीशास्त्रां कुवाडे । न कळे कांहीं ॥१॥
तो परात्पर श्रीहरी । पुंडलिकांचे उभा द्वरीं ।
युगें अठ्ठाविसे जाहलीं परीं ॥ न बैसे तरी खालुता ॥२॥
धरुनी भक्तीची मर्यादा । आहे पाठीपागें सदा ।
एका जनार्दनीं छंदा । विटेवरी उभाची ॥३॥
अभंग ५३८
अगाध चरणाचें महिमान वानितां वेदां पडिलें मौन्य ॥१॥
पुराणें वर्णितां भागलीं सहाशास्त्रें वेडावलीं ॥२॥
तें पुडलिकांचे लोभें एका जनार्दनीं विटे उभें ॥३॥
पुराणें वर्णितां भागलीं सहाशास्त्रें वेडावलीं ॥२॥
तें पुडलिकांचे लोभें एका जनार्दनीं विटे उभें ॥३॥
अभंग ५३९
एकाच्या कैवारें । कली मारिले सर्व धुरे । तयांसे ते बरे । आपणापाशीं ठेवी ॥१॥
ऐसा कृपावंत स्नेहाळ । भरलें कीर्ति भूमंडळ तया स्मरे हळाहळ । निशीदिनीं ॥२॥
भक्ति भावचेनि प्रेमें द्वारपाळ जाहला समें । अद्यापि तिष्ठे नेमें । वचन तें नुल्लुमीं ॥३॥
अंकितपणे तिष्ठत उभा । एका जनार्दनीं धन्य शोभा । पुडंलिकाच्या लोभा । युगें अठ्ठावीस ॥४॥
ऐसा कृपावंत स्नेहाळ । भरलें कीर्ति भूमंडळ तया स्मरे हळाहळ । निशीदिनीं ॥२॥
भक्ति भावचेनि प्रेमें द्वारपाळ जाहला समें । अद्यापि तिष्ठे नेमें । वचन तें नुल्लुमीं ॥३॥
अंकितपणे तिष्ठत उभा । एका जनार्दनीं धन्य शोभा । पुडंलिकाच्या लोभा । युगें अठ्ठावीस ॥४॥
अभंग ५४०
देतो मोक्ष मुक्ति वाटितसे फुका । ऐसा निश्चयो देखा करुनी ठेलो ॥१॥
सांवळें रुपडें गोजिरें गोमटें । उभें पुडंलीके पेठें पंढरीये ॥२॥
वाटितसे इच्छा जयासी जे आहे । उभारुनी बाह्म देत असे ॥३॥
एका जनार्दनीं देतां न सरे मागे । जाहली असतीं युगें अठ्ठावीस ॥४॥
सांवळें रुपडें गोजिरें गोमटें । उभें पुडंलीके पेठें पंढरीये ॥२॥
वाटितसे इच्छा जयासी जे आहे । उभारुनी बाह्म देत असे ॥३॥
एका जनार्दनीं देतां न सरे मागे । जाहली असतीं युगें अठ्ठावीस ॥४॥
अभंग ५४१
कल्पतरु दाता पुंडलीक मुनी । तयासाठीं परब्रह्मा तिष्ठे अझुनी ॥१॥
नवलाव गे माय नवलाव गे माय । विटे ठेऊनी पाय उभा असे ॥२॥
शेष श्रमला शास्त्र भागलें । वेवादिती वाहिली अठरा ज्यासी ॥३॥
आदि अंत कोना न कळे जयाचा । मौनावली वाचा वेदादिकीं ॥४॥
तो डोळेभरी पहिला श्रीहरी । एका जनार्दनी वेरझारी खुंटली देवा ॥५॥
नवलाव गे माय नवलाव गे माय । विटे ठेऊनी पाय उभा असे ॥२॥
शेष श्रमला शास्त्र भागलें । वेवादिती वाहिली अठरा ज्यासी ॥३॥
आदि अंत कोना न कळे जयाचा । मौनावली वाचा वेदादिकीं ॥४॥
तो डोळेभरी पहिला श्रीहरी । एका जनार्दनी वेरझारी खुंटली देवा ॥५॥
अभंग ५४२
क्षीरसागरीचें निजरुपडें । पुंडलिकाचेनि पडिपाडें । उभें असे तें रोंकडें । पंढरीये गोजिरें ॥१॥
पहा पहा डोळेभरी । शंख चक्र मिरवे करीं । कास कसिली पिंताबरीं । हृदयावरी वैजयंती ॥२॥
भीमरथी वाहे पुढां । करित पापाचा रगडा । पुंडलिकाचे भिडा । उभा उगा राहिला ॥३॥
शरण एका जनार्दनीं । त्रैलोक्याचा धनी । नाचतो कार्तनीं । भक्तांमागें सर्वदा ॥४॥
पहा पहा डोळेभरी । शंख चक्र मिरवे करीं । कास कसिली पिंताबरीं । हृदयावरी वैजयंती ॥२॥
भीमरथी वाहे पुढां । करित पापाचा रगडा । पुंडलिकाचे भिडा । उभा उगा राहिला ॥३॥
शरण एका जनार्दनीं । त्रैलोक्याचा धनी । नाचतो कार्तनीं । भक्तांमागें सर्वदा ॥४॥
अभंग ५४३
कोटी कंदर्प सांडा वोवाळुनी । ऐसा जगदानीं पंढरीये ॥१॥
हेळु लोपला तेजें जें देखतां मन निवे । दरुशनें भागलें हेवा करता गे गाय ॥२॥
मदन मनमोहन सनकासनंदन वंद्य । सर्वाठायीं व्यापुनी उभे विटे आनंद ॥३॥
सुखाची सुखमूर्ति पूडांलिकाचे भक्ति । एका जनार्दनी सगुण व्यक्तिसी आला ॥४॥
हेळु लोपला तेजें जें देखतां मन निवे । दरुशनें भागलें हेवा करता गे गाय ॥२॥
मदन मनमोहन सनकासनंदन वंद्य । सर्वाठायीं व्यापुनी उभे विटे आनंद ॥३॥
सुखाची सुखमूर्ति पूडांलिकाचे भक्ति । एका जनार्दनी सगुण व्यक्तिसी आला ॥४॥
अभंग ५४४
येऊनियां पंढरपुरा । उभा सामोरा पुडलिका ॥१॥
उभारुनी बाह्मा हात । भक्ता इच्छिलें तें देत ॥२॥
भलते याती नारी नर । दरुशनें उद्धार सर्वांसी ॥३॥
साक्ष भीमरथी आई । एका जनार्दनीं पाही ॥४॥
उभारुनी बाह्मा हात । भक्ता इच्छिलें तें देत ॥२॥
भलते याती नारी नर । दरुशनें उद्धार सर्वांसी ॥३॥
साक्ष भीमरथी आई । एका जनार्दनीं पाही ॥४॥
अभंग ५४५
बहुती वर्णिला बहुतीं ध्याईला । परी तो पाहिल्यां पुंडलिका ॥१॥
करुनी कैवाड उभा केला नीट । धरुनी दोन्ही कट करीं देखा ॥२॥
पंचमहापातकी येताती ज्या भावें । दरुशनें त्या द्यावें वैकुंठ पद ॥३॥
एका जनार्दनीं भक्तांचा अंकीत । उभाचि तिष्ठत अठ्ठावीस युगें ॥४॥
करुनी कैवाड उभा केला नीट । धरुनी दोन्ही कट करीं देखा ॥२॥
पंचमहापातकी येताती ज्या भावें । दरुशनें त्या द्यावें वैकुंठ पद ॥३॥
एका जनार्दनीं भक्तांचा अंकीत । उभाचि तिष्ठत अठ्ठावीस युगें ॥४॥
अभंग ५४६
सखी पुसे सखियेसी । युगें जालीं अठ्ठावीसी । उभा ऐकिला संतामुखीं ।
अद्यापीं वर । कटावरी कर । भीवरी तीर । वाळूवंटीं संतसभा सभा ॥१॥
देव काहां विटेवरी उभा उभा ॥धृ॥
पुंसु नका बाई । वेदासी काई । कळलेंचि नाहीं ।
शेष शिणला जाहल्या द्विसहस्त्र जिभा जिभा ॥२॥
जेथें करीताती गोपाळाकाला । हरिनामी तयांचा गलबला ।
देवभावाचा भुकेला । मिळले संत मदनारी । तो हरी आला तयांचिया लोभा ॥३॥
हरी वैकुंठाहुनी । आला पुंडलिका लागुनी । उभा राहिला अझुनी ।
युगानुयुगें भक्तासंगें । एका जनार्दनीं संतशोभा शोभा ॥४॥
अद्यापीं वर । कटावरी कर । भीवरी तीर । वाळूवंटीं संतसभा सभा ॥१॥
देव काहां विटेवरी उभा उभा ॥धृ॥
पुंसु नका बाई । वेदासी काई । कळलेंचि नाहीं ।
शेष शिणला जाहल्या द्विसहस्त्र जिभा जिभा ॥२॥
जेथें करीताती गोपाळाकाला । हरिनामी तयांचा गलबला ।
देवभावाचा भुकेला । मिळले संत मदनारी । तो हरी आला तयांचिया लोभा ॥३॥
हरी वैकुंठाहुनी । आला पुंडलिका लागुनी । उभा राहिला अझुनी ।
युगानुयुगें भक्तासंगें । एका जनार्दनीं संतशोभा शोभा ॥४॥
अभंग ५४७
श्यामसुंदर मूर्ति विटेवरी साजिरी । पाउलें गोजिरीं कोवळीं तीं ॥१॥
ध्वजवज्रांकुश चिन्हें मिरवती । कटीं धरीले कर अनुपम्य शोभती ॥२॥
ऐसा देखिला देव विठठलु माये । एका जनार्दनीं त्यासी गाये ॥३॥
ध्वजवज्रांकुश चिन्हें मिरवती । कटीं धरीले कर अनुपम्य शोभती ॥२॥
ऐसा देखिला देव विठठलु माये । एका जनार्दनीं त्यासी गाये ॥३॥
अभंग ५४८
चतुर्भुज साजरी शोभा । चुन्मात्र गाभा साकार ॥१॥
शंख चक्र गदा कमळ । कांसे पीतांबर सोज्वळ ॥२॥
मुगुट कुंडलें मेखळा । श्रीवत्स शोभे वक्षस्थळां ॥३॥
निर्गुण सगुण ऐसें ठाण । एका जनार्दनीं ध्यान ॥४॥
शंख चक्र गदा कमळ । कांसे पीतांबर सोज्वळ ॥२॥
मुगुट कुंडलें मेखळा । श्रीवत्स शोभे वक्षस्थळां ॥३॥
निर्गुण सगुण ऐसें ठाण । एका जनार्दनीं ध्यान ॥४॥
अभंग ५४९
श्रीमुख साजिरें कुंडलें शोभती । शंख चक्र हातीं पद्म गदा ॥१॥
पीतांबर कासें वैजंयंती कंठीं । टिळक लल्लाटीं चंदनाचा ॥२॥
मुगुट कुडलें झळके पाटोळा । घननीळ सांवळा विटेवरी ॥३॥
श्रीवत्सलांचन हृदयीं भूषण । एका जनार्दन तृप्त जाला ॥४॥
पीतांबर कासें वैजंयंती कंठीं । टिळक लल्लाटीं चंदनाचा ॥२॥
मुगुट कुडलें झळके पाटोळा । घननीळ सांवळा विटेवरी ॥३॥
श्रीवत्सलांचन हृदयीं भूषण । एका जनार्दन तृप्त जाला ॥४॥
अभंग ५५०
देव सुंदर घनसावळा । कासे सोनसळा नेसला ॥१॥
चरणीं वाळे वाकी गजर । मुगुट कुडलें मनोहर ॥२॥
बाही बाहुवटे मकराकार । गळांशोभे वैजयंती हार ॥३॥
एका जनार्दनीं ध्यान । विटे शोभे समचरण ॥४॥
चरणीं वाळे वाकी गजर । मुगुट कुडलें मनोहर ॥२॥
बाही बाहुवटे मकराकार । गळांशोभे वैजयंती हार ॥३॥
एका जनार्दनीं ध्यान । विटे शोभे समचरण ॥४॥
अभंग ५५१
घनाःश्याम मूर्ति नीलवर्ण गाभा । कैवल्याची शोभा शोभे बहु ॥१॥
कस्तुरी मळवट चंदनाची उटी । बाहुवटे कंठी गोरेपणें ॥२॥
एका जनार्दनीं चरणाची शोभा । अनुपम्य उभा भीमातटीं ॥३॥
कस्तुरी मळवट चंदनाची उटी । बाहुवटे कंठी गोरेपणें ॥२॥
एका जनार्दनीं चरणाची शोभा । अनुपम्य उभा भीमातटीं ॥३॥
अभंग ५५२
रुप सावळें सुकुमार । कानीं कुडंलें मकराकार ॥१॥
तो हा पंढरीचा राणा । न कळे योगियंच्या ध्याना ॥२॥
पीतांबर वैजयंती । माथां मुकुट शोभे दीप्ती ॥३॥
एका जनार्दनीं ध्यान । विटे पाउलें समन ॥४॥
तो हा पंढरीचा राणा । न कळे योगियंच्या ध्याना ॥२॥
पीतांबर वैजयंती । माथां मुकुट शोभे दीप्ती ॥३॥
एका जनार्दनीं ध्यान । विटे पाउलें समन ॥४॥
अभंग ५५३
मूर्ति चतुर्भुज वेल्हाळ । शंख चक्र गदा कमळ ॥१॥
मुकुट शोभे कटीं मेखळा । कांसे मिरवें सोनसळा ॥२॥
कौस्तुभ वैजयंती माळ । अकार्णा नयन विशाळ भाळ ॥३॥
ऐसा सुंदर सांवळा । एका जनार्दनी पाहें डोळा ॥४॥
मुकुट शोभे कटीं मेखळा । कांसे मिरवें सोनसळा ॥२॥
कौस्तुभ वैजयंती माळ । अकार्णा नयन विशाळ भाळ ॥३॥
ऐसा सुंदर सांवळा । एका जनार्दनी पाहें डोळा ॥४॥
अभंग ५५४
वैजयंती वनमाळा गळां । टिळक रेखिला कस्तुरी ॥१॥
अंगीं चंदन साजे उटी । शोभे कंठी कठसूत्र ॥२॥
शंख चक्र पद्म मिरवें करी । बाह्मा उभारीं भाविकां ॥३॥
वेधी वेधोनि आमुचें मन । शरण एका जनार्दन ॥४॥
अंगीं चंदन साजे उटी । शोभे कंठी कठसूत्र ॥२॥
शंख चक्र पद्म मिरवें करी । बाह्मा उभारीं भाविकां ॥३॥
वेधी वेधोनि आमुचें मन । शरण एका जनार्दन ॥४॥
अभंग ५५५
रुप सांवळे गोमटें अंग । उटी चांग चंदनाची ॥१॥
अंगीं चंदन साजे उटी । शोभे कंठी कंठसुत्र ॥२॥
शंख चक्र पद्म मिरवे करीं । बाह्मा उभारी भाविका ॥३॥
वेधी वेधोनि आमुचें मन । शरण एका जनार्दन ॥४॥
अंगीं चंदन साजे उटी । शोभे कंठी कंठसुत्र ॥२॥
शंख चक्र पद्म मिरवे करीं । बाह्मा उभारी भाविका ॥३॥
वेधी वेधोनि आमुचें मन । शरण एका जनार्दन ॥४॥
अभंग ५५६
मूर्ति सांवळी गोमटी । अंगीं केशराची उटी ॥१॥
मुगुट कुंडलें वनमाळा । टिळक रेखिला पिवळा ॥२॥
कणीं कुडल मकराकार । गळं शोभें वैजयंती हार ॥३॥
नेत्र आकर्ण सुकुमार । एका जनार्दनीं विटेवर ॥४॥
मुगुट कुंडलें वनमाळा । टिळक रेखिला पिवळा ॥२॥
कणीं कुडल मकराकार । गळं शोभें वैजयंती हार ॥३॥
नेत्र आकर्ण सुकुमार । एका जनार्दनीं विटेवर ॥४॥
अभंग ५५७
दोन्ही कर ठेवूनी कटीं । उभा भीवरेचे तटीं ॥१॥
रुप सांवळें सुंदर । गळां वैजंयती हार ॥२॥
कानां कुंडलें मकराकार । तेज न समाये अंबर ॥३॥
एका जनार्दनीं उदार । भीमातीरीं दिंगबर ॥४॥
रुप सांवळें सुंदर । गळां वैजंयती हार ॥२॥
कानां कुंडलें मकराकार । तेज न समाये अंबर ॥३॥
एका जनार्दनीं उदार । भीमातीरीं दिंगबर ॥४॥
अभंग ५५८
परब्रह्मा पुतळा कौस्तुभ गळां । वैजयंती माळा कंठीं शोभे ॥१॥
शंख चक्र गदा पद्म शोभा करीं । पीतांबरधारी चतुर्भुज ॥२॥
कटीं कडदोरं वाळे वाक्या पायीं । सुंदर रुप कान्हाई शोभता ॥३॥
लेणीयाचें लेणे भुषण साजिरें । एका जनार्दनीं गोजिरें चरण दोन्हीं ॥४॥
शंख चक्र गदा पद्म शोभा करीं । पीतांबरधारी चतुर्भुज ॥२॥
कटीं कडदोरं वाळे वाक्या पायीं । सुंदर रुप कान्हाई शोभता ॥३॥
लेणीयाचें लेणे भुषण साजिरें । एका जनार्दनीं गोजिरें चरण दोन्हीं ॥४॥
अभंग ५५९
चंद्र पौर्णिमेचा शोभते गगनीं । तैसा मोक्षदानी विटेवरी ॥१॥
बाळ सुर्य सम अंगकांती कळा । परब्रह्मा पुतळा विटेवरी ॥२॥
मृगनाभी टिळक मळवटीं शोभला । तो घननीळ सांवळा विटेवरी ॥३॥
एका जनार्दनीं ध्यानाचें ध्यान । तें समचरण विटेवरी ॥४॥
बाळ सुर्य सम अंगकांती कळा । परब्रह्मा पुतळा विटेवरी ॥२॥
मृगनाभी टिळक मळवटीं शोभला । तो घननीळ सांवळा विटेवरी ॥३॥
एका जनार्दनीं ध्यानाचें ध्यान । तें समचरण विटेवरी ॥४॥
अभंग ५६०
अंगीं चंदनाची उटी । माथां शोभे मयोरवेटी ॥१॥
शंख चक्र पद्म करीं ।उभा विटेवरी श्रीहरीं ॥२॥
भोवतें उभे सनकादिका । नारद तुंबरादि आणिक ॥३॥
ऐसा आनंद सोहळा । एका जनार्दनी पाहे डोळां ॥४॥
शंख चक्र पद्म करीं ।उभा विटेवरी श्रीहरीं ॥२॥
भोवतें उभे सनकादिका । नारद तुंबरादि आणिक ॥३॥
ऐसा आनंद सोहळा । एका जनार्दनी पाहे डोळां ॥४॥
अभंग ५६१
शोभती दोनी कटीं कर । रुप सांवळें सुंदर । केशराची उटी नागर । गळां माळ वैजयंती ॥१॥
वेधें वेधक हा कान्हा । पहा वेधतुसे मना । न बैसेचि ध्याना । योगियांच्या सर्वदा ॥२॥
उभारुनी दोन्हीं बाह्मा । भाविकांची वाट पाहे । शाहाणे न लभती पाय । तया स्थळी जाऊनी ॥३॥
ऐसा उदार मोक्षदानी । गोपी वेधक चक्रपाणी । शरण एका जनार्दनीं । नाठवे दुजे सर्वदा ॥४॥
वेधें वेधक हा कान्हा । पहा वेधतुसे मना । न बैसेचि ध्याना । योगियांच्या सर्वदा ॥२॥
उभारुनी दोन्हीं बाह्मा । भाविकांची वाट पाहे । शाहाणे न लभती पाय । तया स्थळी जाऊनी ॥३॥
ऐसा उदार मोक्षदानी । गोपी वेधक चक्रपाणी । शरण एका जनार्दनीं । नाठवे दुजे सर्वदा ॥४॥
अभंग ५६२
सगुण निर्गुण मूर्ति उभी असे विटे । कोटी सुर्य दांटे प्रभा तेथें ॥१॥
सुंदर सगुण मूर्ति चतुर्भुज । पाहतां पूर्वज उद्धरती ॥२॥
त्रिभुवनीं गाजे ब्रीदाचा तोडर ॥ तोचि कटीं कर उभा विटे ॥३॥
एका जनार्दनीं नातुडे जो वेदां । उभा तो मर्यादा धरुनि पाठीं ॥४॥
सुंदर सगुण मूर्ति चतुर्भुज । पाहतां पूर्वज उद्धरती ॥२॥
त्रिभुवनीं गाजे ब्रीदाचा तोडर ॥ तोचि कटीं कर उभा विटे ॥३॥
एका जनार्दनीं नातुडे जो वेदां । उभा तो मर्यादा धरुनि पाठीं ॥४॥
अभंग ५६३
कर कटावरी वैजयती माळा । तो हरीडोळां देखियेला ॥१॥
रुप सांवळे शोभें विटेवरी । तो हरी डोळेभरी देखियेला ॥२॥
एका जनार्दनीं पाहतां रुपडें ।त्रिभुवन थोकडें दिसतसे ॥३॥
रुप सांवळे शोभें विटेवरी । तो हरी डोळेभरी देखियेला ॥२॥
एका जनार्दनीं पाहतां रुपडें ।त्रिभुवन थोकडें दिसतसे ॥३॥
अभंग ५६४
आल्हाददायकश्रीमुख चांगलें । पाहतां मोहिले भक्त सर्व ॥१॥
गाई गोपाळ विधिल्या गोपिका । श्रीमुख सुंदर देखा सजिरें तें ॥२॥
आल्हाददायक तें मुखकमळ । वैजयंती माळ हृदयावरी ॥३॥
एका जर्नादनी पाहतां रुपडें । आनंदी आनंद जोडे आपेआप ॥४॥
गाई गोपाळ विधिल्या गोपिका । श्रीमुख सुंदर देखा सजिरें तें ॥२॥
आल्हाददायक तें मुखकमळ । वैजयंती माळ हृदयावरी ॥३॥
एका जर्नादनी पाहतां रुपडें । आनंदी आनंद जोडे आपेआप ॥४॥
अभंग ५६५
चंद्रभागे तीरीं समपदीं उभा चैतन्याचा गाभा पाडुरंग ॥१॥
कांसे पीतांबर गळा तुळशीहार । पदक हृदयावर वैजयंती ॥२॥
एकाजनार्दनीं लावण्य साजिरें । रुप ते गोजिरें विटेवरी ॥३॥
कांसे पीतांबर गळा तुळशीहार । पदक हृदयावर वैजयंती ॥२॥
एकाजनार्दनीं लावण्य साजिरें । रुप ते गोजिरें विटेवरी ॥३॥
अभंग ५६६
उभा भीमातीईं कट धरुनी करीं । वैकुंठीचा हई मौनरुप ॥१॥
ठेविनिया विटेसम पद दोन्हीं । उभा चक्रपाणी मौनरुपें ॥२॥
वैजयंती माळ किरीट कुंडलें । निढळ शोभलें केशरानें ॥३॥
कांसे पीतांबर दिसे सोनसळा । पदक आणि माळा कौस्तुभ ते ॥४॥
चरणींचा तोडर एका जनार्दन । करीत स्तवन भक्तिभावें ॥५॥
ठेविनिया विटेसम पद दोन्हीं । उभा चक्रपाणी मौनरुपें ॥२॥
वैजयंती माळ किरीट कुंडलें । निढळ शोभलें केशरानें ॥३॥
कांसे पीतांबर दिसे सोनसळा । पदक आणि माळा कौस्तुभ ते ॥४॥
चरणींचा तोडर एका जनार्दन । करीत स्तवन भक्तिभावें ॥५॥
अभंग ५६७
चंद्रभागा तटीं उभा वाळुवंटीं । वैजंयतीं कंठीं शोभतसें ॥१॥
गोमटें साजिरें सुकुमार ठाण । धरिलें जघन करें दोन्हीं ॥२॥
राहीरखुमाई शोभती वामभागीं । शोभे उटी सर्वांगी चंदनाची ॥३॥
मोर पिच्छ शिरीं शोभती ते वरी । केशर कस्तुरी शोभे भाळी ॥४॥
शंख चक्र गदा पद्म ते शोभती । सावळी हे मुर्ति विटेवरी ॥५॥
शोभती भुषणें चरणीं वाळे वाकीं । जानु जंघा शेखीं शोभताती ॥६॥
एका जनार्दनी वर्णितां ध्यान । मनाचें उन्मन सुखें होय ॥७॥
गोमटें साजिरें सुकुमार ठाण । धरिलें जघन करें दोन्हीं ॥२॥
राहीरखुमाई शोभती वामभागीं । शोभे उटी सर्वांगी चंदनाची ॥३॥
मोर पिच्छ शिरीं शोभती ते वरी । केशर कस्तुरी शोभे भाळी ॥४॥
शंख चक्र गदा पद्म ते शोभती । सावळी हे मुर्ति विटेवरी ॥५॥
शोभती भुषणें चरणीं वाळे वाकीं । जानु जंघा शेखीं शोभताती ॥६॥
एका जनार्दनी वर्णितां ध्यान । मनाचें उन्मन सुखें होय ॥७॥
अभंग ५६८
भीमरथीचे तीरी । उभा विठ्ठल विटेवरी ॥१॥
रुप सावळें सुंदर । कुंडलें कानीं मकराकार ॥२॥
गळां शोभें वैजयंती । चंद्र सुर्य तेजें लपती ॥३॥
कौस्तुभ हृदयावरी । उटी केशर साजिरी ॥४॥
एका जनार्दनीं निढळ । बरवें देखिलें साजिरें ॥५॥
रुप सावळें सुंदर । कुंडलें कानीं मकराकार ॥२॥
गळां शोभें वैजयंती । चंद्र सुर्य तेजें लपती ॥३॥
कौस्तुभ हृदयावरी । उटी केशर साजिरी ॥४॥
एका जनार्दनीं निढळ । बरवें देखिलें साजिरें ॥५॥
अभंग ५६९
व्यापक तो हरी पंढरीये राहिला । वेदंदिकां अबोला जयाचा तो ॥१॥
सांवळें नागर कटीं ठेउनी कर । वैजयंती हार तुळशी गळां ॥२॥
एका जनार्दनीं विश्वव्यापक । उभाचि सम्यक विटेवरी ॥३॥
सांवळें नागर कटीं ठेउनी कर । वैजयंती हार तुळशी गळां ॥२॥
एका जनार्दनीं विश्वव्यापक । उभाचि सम्यक विटेवरी ॥३॥
अभंग ५७०
व्यापुनी जगीं तोचि उरला । तो विटेवरी देखिला गे माय ॥१॥
चतुर्भुज पीतंबरधारी । गलां शोभे वरी वैजयंती गे माय ॥२॥
हातीं शोभें शंख चक्र पद्म गदा । रूळे चरणींसदा तोडर गे माय ॥३॥
एका जनार्दनी मदनाचा पुतळा । देखियेला डोळा विठ्ठलरावो ॥४॥
चतुर्भुज पीतंबरधारी । गलां शोभे वरी वैजयंती गे माय ॥२॥
हातीं शोभें शंख चक्र पद्म गदा । रूळे चरणींसदा तोडर गे माय ॥३॥
एका जनार्दनी मदनाचा पुतळा । देखियेला डोळा विठ्ठलरावो ॥४॥
अभंग ५७१
शिणले ते वेद श्रुती पैं भांडती पुराणांची मती कुंठीत जाहली ॥१॥
तो हा पांडुरंग उभा विटेवरी । पाउले साजिरी समचि दोन्ही ॥२॥
कर कटावरीं तुळशीच्या माळा ।निढळीं शोभला मुकुट तो ॥३॥
एका जनार्दनीं गोजिरें तें ठाण । शोभलें जघन करयुगुली ॥४॥
तो हा पांडुरंग उभा विटेवरी । पाउले साजिरी समचि दोन्ही ॥२॥
कर कटावरीं तुळशीच्या माळा ।निढळीं शोभला मुकुट तो ॥३॥
एका जनार्दनीं गोजिरें तें ठाण । शोभलें जघन करयुगुली ॥४॥
अभंग ५७२
ज्याकारनें योगें रिघती कपाटीं । तो उभा असे ताटीं चंद्रभागे ॥१॥
सांवए रुपडें गोजिरे गोमटें । धरिले दोन्ही विटे समचरण ॥२॥
वैजयंती माळा तुळशीहार मिरवला । निढळीं शोभला चंदन वो माय ॥३॥
एका जनार्दनीं मौन्य धरुनी उभा । चैतान्याचा गाभा पाडुरंग ॥४॥
सांवए रुपडें गोजिरे गोमटें । धरिले दोन्ही विटे समचरण ॥२॥
वैजयंती माळा तुळशीहार मिरवला । निढळीं शोभला चंदन वो माय ॥३॥
एका जनार्दनीं मौन्य धरुनी उभा । चैतान्याचा गाभा पाडुरंग ॥४॥
अभंग ५७३
सकळ देवांचा नियंता । माझी विठ्ठल माता पिता ॥१॥
तो हा उभा विटेवरी । कटे धरुनियां करीं ॥२॥
मिरवें वैजयंती माळा । केशर कस्तुरीचा टिळा ॥३॥
मकराकार कुंडलें । करीं शंख चक्र शोभलें ॥४॥
एका शरण जनार्दनीं । विठ्ठल पाहे ध्यानीं मनीं ॥५॥
तो हा उभा विटेवरी । कटे धरुनियां करीं ॥२॥
मिरवें वैजयंती माळा । केशर कस्तुरीचा टिळा ॥३॥
मकराकार कुंडलें । करीं शंख चक्र शोभलें ॥४॥
एका शरण जनार्दनीं । विठ्ठल पाहे ध्यानीं मनीं ॥५॥
अभंग ५७४
गगनामाजीं जैसे शोभे तारांगण । तैसा विटेवरी शोभे समचरण ॥१॥
देखताचि मना समाधान होय । आनंदी आनद होय ध्याती जया ॥२॥
चतुर्भुज शंख चक्र ते शोभती । गळां वैजयंती मिरवे शोभा ॥३॥
कांसे पीतांबर मेखळा झळाळ । एका जनार्दनीं भाळ पायावरी ।४॥
देखताचि मना समाधान होय । आनंदी आनद होय ध्याती जया ॥२॥
चतुर्भुज शंख चक्र ते शोभती । गळां वैजयंती मिरवे शोभा ॥३॥
कांसे पीतांबर मेखळा झळाळ । एका जनार्दनीं भाळ पायावरी ।४॥
अभंग ५७५
मिळोनि बारा सोळा घोकणी घोकिती । तो ही श्रीपती पंढरीये ॥१॥
रुप ते सांवळें सुंदर सोभलें । गळां मिरवलें तुळशीहार ॥२॥
मुगुट कुंडलें वैजयंती माळ । कौस्तुभ झळाळ हृदयावरीं ॥३॥
शंख चक्र करीं दोन्हीं ते मिरवले । सुंदर शोभले वाळरुप ॥४॥
एका जनार्दनीं हृदयीं श्रीवत्सलांछन । वागवी भूषण भक्तांसाठी ॥५॥
रुप ते सांवळें सुंदर सोभलें । गळां मिरवलें तुळशीहार ॥२॥
मुगुट कुंडलें वैजयंती माळ । कौस्तुभ झळाळ हृदयावरीं ॥३॥
शंख चक्र करीं दोन्हीं ते मिरवले । सुंदर शोभले वाळरुप ॥४॥
एका जनार्दनीं हृदयीं श्रीवत्सलांछन । वागवी भूषण भक्तांसाठी ॥५॥
अभंग ५७६
श्रीक्षेत्र पंढरी शोभे भीमातीरीं । विठ्ठल विटेवरी उभा असे ॥१॥
सांवळें रुपडें कटीं ठेउनि कर । भक्त जयजयकार करिताती ॥२॥
एका जनार्दनीं गोजिरें तें ठाण । शोभती जघन कटीं कर ॥३॥
सांवळें रुपडें कटीं ठेउनि कर । भक्त जयजयकार करिताती ॥२॥
एका जनार्दनीं गोजिरें तें ठाण । शोभती जघन कटीं कर ॥३॥
अभंग ५७७
सकळ सुखाचे जें सुख । तेंचि सोलीव श्रीमुख ॥१॥
विठ्ठल विठठलीं शोभा । मिरवितसे स्वयंभा ॥२॥
मीतूंपणाचा शेवट तोचि मस्तकी मुगुट ॥३॥
अधिष्ठान जें निर्मळ । तेंचि लल्लट सोज्वळ ॥४॥
श्रुति विवेक ये विवेका । तेंचि श्रवण ऐका ॥५॥
जिव शिवएक ठसा । कुंडलें सर्वांग डोळसा ॥६॥
जें कां आदित्यां तेज तेजाळें । तेंचि तया अंगीं झाले डोळे ॥७॥
चितशक्तीचें जाणनेंपणा । तेंचि नयनींचे अंजन ॥८॥
शोभा शोभवी जें बिक । तेंचि मुखीचे नासिक ॥९॥
वदन म्हणिजे सुखसागर । तळपती हिरिया ऐसें अधर ॥१०॥
सच्चित्पर्दाची जे माळा । माळागुणें पडली गळां ॥११॥
कर्म कर्तव्य जें फळें । तेचि कर कटीं सरळ ॥१२॥
कोहं कोहं मुस अटी । तेचि आटीव बहुवटीं ॥१३॥
कवणें व्यक्ती नये रुपा । हृदयीं पदक पहा पा ॥१४॥
नाभीका पुर्णानंदी । तेचि नाभी तया दोंदी ॥१५॥
निःशेष सारुनी अंबर । तो कासे पीतांबर ॥१६॥
महासिद्धी ज्या वाजंटा । त्याची मेखळे जडल्या घंटा ॥१७॥
गती चालविती गती । तेचि समचरण शोभती ॥१८॥
अहं सांडोनि अहंकार । तोचि चरणीम तोडर ॥१९॥
अर्थाअर्थी जडली निकी । ते शोभती वाळे वाकी ॥२०॥
शंख चक्र पद्म गदा । चरी पुरुषार्थ आयुधा ॥२१॥
शून्यशून्य पायातळीं । तेचि विट हे शोभली ॥२२॥
दृश्य सारोनियां शोभा । समचरणीं विठ्ठल उभा ॥२३॥
चरणातळीं ऊर्ध्व रेखा । जाला जनार्दन एका ॥२४॥
विठ्ठल विठठलीं शोभा । मिरवितसे स्वयंभा ॥२॥
मीतूंपणाचा शेवट तोचि मस्तकी मुगुट ॥३॥
अधिष्ठान जें निर्मळ । तेंचि लल्लट सोज्वळ ॥४॥
श्रुति विवेक ये विवेका । तेंचि श्रवण ऐका ॥५॥
जिव शिवएक ठसा । कुंडलें सर्वांग डोळसा ॥६॥
जें कां आदित्यां तेज तेजाळें । तेंचि तया अंगीं झाले डोळे ॥७॥
चितशक्तीचें जाणनेंपणा । तेंचि नयनींचे अंजन ॥८॥
शोभा शोभवी जें बिक । तेंचि मुखीचे नासिक ॥९॥
वदन म्हणिजे सुखसागर । तळपती हिरिया ऐसें अधर ॥१०॥
सच्चित्पर्दाची जे माळा । माळागुणें पडली गळां ॥११॥
कर्म कर्तव्य जें फळें । तेचि कर कटीं सरळ ॥१२॥
कोहं कोहं मुस अटी । तेचि आटीव बहुवटीं ॥१३॥
कवणें व्यक्ती नये रुपा । हृदयीं पदक पहा पा ॥१४॥
नाभीका पुर्णानंदी । तेचि नाभी तया दोंदी ॥१५॥
निःशेष सारुनी अंबर । तो कासे पीतांबर ॥१६॥
महासिद्धी ज्या वाजंटा । त्याची मेखळे जडल्या घंटा ॥१७॥
गती चालविती गती । तेचि समचरण शोभती ॥१८॥
अहं सांडोनि अहंकार । तोचि चरणीम तोडर ॥१९॥
अर्थाअर्थी जडली निकी । ते शोभती वाळे वाकी ॥२०॥
शंख चक्र पद्म गदा । चरी पुरुषार्थ आयुधा ॥२१॥
शून्यशून्य पायातळीं । तेचि विट हे शोभली ॥२२॥
दृश्य सारोनियां शोभा । समचरणीं विठ्ठल उभा ॥२३॥
चरणातळीं ऊर्ध्व रेखा । जाला जनार्दन एका ॥२४॥
अभंग ५७८
अनतांचे अनंत गुण । अपार पार हें लक्षण । तो समचरण ठेवुन । विटे उभा राहिला ॥१॥
करीं दास्यत्व काळ । भक्तजनां प्रतिपाळ । उदार आणि स्नेहाळ । तो उभा भीवरे ॥२॥
धीर सर्वस्वे बळसागर । निद्रा करी शेषावर । लक्ष्मी समोर । तिष्ठत सर्वदा ॥३॥
खेळे कौतुकें खेळ । तोडी भक्तांचे मायाजाळ । एका जनार्दनीं कृपाळ । स्वामीं माझा विठ्ठल ॥४॥
करीं दास्यत्व काळ । भक्तजनां प्रतिपाळ । उदार आणि स्नेहाळ । तो उभा भीवरे ॥२॥
धीर सर्वस्वे बळसागर । निद्रा करी शेषावर । लक्ष्मी समोर । तिष्ठत सर्वदा ॥३॥
खेळे कौतुकें खेळ । तोडी भक्तांचे मायाजाळ । एका जनार्दनीं कृपाळ । स्वामीं माझा विठ्ठल ॥४॥
अभंग ५७९
वेदें सांगितले पुराणीं आनुवादलें । शास्त्र बोलें बोलत पांगुळलें ॥१॥
न कळेचि कोना शेषादिकां मती । कुंठिता निश्चितई राहियेल्या ॥२॥
श्रुती अनुवादती नेती नेति पार । तोचि सर्वेश्वर उभा विटे ॥३॥
एका जनार्दनीं ठेवुनी कटीं कर । उभा असें तीरीं भीवरेच्या ॥४॥
न कळेचि कोना शेषादिकां मती । कुंठिता निश्चितई राहियेल्या ॥२॥
श्रुती अनुवादती नेती नेति पार । तोचि सर्वेश्वर उभा विटे ॥३॥
एका जनार्दनीं ठेवुनी कटीं कर । उभा असें तीरीं भीवरेच्या ॥४॥
अभंग ५८०
वेदांचा विवेक शास्त्रांचा हा बोध । तो ह परमानंद विठ्ठलमूर्ती ॥१॥
पुराणासी वाड साधनांचे कोड । ते गोडांचे गोड विठ्ठलमूर्ती ॥२॥
ब्रह्मादि वंदिती शिवादी ज्या ध्याती । सर्वांसी विश्रांती विठ्ठलमूर्ती ॥३॥
मुनीजनांचे ध्यान परम पावन । एका जनार्दनीं पावन विठ्ठलमूर्ती ॥४॥
पुराणासी वाड साधनांचे कोड । ते गोडांचे गोड विठ्ठलमूर्ती ॥२॥
ब्रह्मादि वंदिती शिवादी ज्या ध्याती । सर्वांसी विश्रांती विठ्ठलमूर्ती ॥३॥
मुनीजनांचे ध्यान परम पावन । एका जनार्दनीं पावन विठ्ठलमूर्ती ॥४॥
अभंग ५८१
वेदीं जैसा वर्णिला । तैसा विटेवरी देखिला ॥१॥
पुराणें सांगती ज्या गोष्टी । तो विटेवई जगजेठी ॥२॥
शास्त्रें वेवादती पाहीं । तोचि विटे समपाई ॥३॥
न कळे न कळे आगामां निगमाहीं । न कळे सीमा ॥४॥
जाला अंकित आपण । एका जनार्दनीं शरण ॥५॥
पुराणें सांगती ज्या गोष्टी । तो विटेवई जगजेठी ॥२॥
शास्त्रें वेवादती पाहीं । तोचि विटे समपाई ॥३॥
न कळे न कळे आगामां निगमाहीं । न कळे सीमा ॥४॥
जाला अंकित आपण । एका जनार्दनीं शरण ॥५॥
अभंग ५८२
जयाचिया अंगीं सकळ त्या कळा । तो परब्रह्मा पुतळा पंढरीये ॥१॥
वेदांती सिद्धांती थकले धादांती । परी एकाचीही मती चालेचिना ॥२॥
वानितां वानितां जाहलासे तल्पक । सहस्त्र मुखीं देख मौनावला ॥३॥
एक मुखें वानुं किती मी पामर । एका जनार्दनीं साचार न कळेची ॥४॥
वेदांती सिद्धांती थकले धादांती । परी एकाचीही मती चालेचिना ॥२॥
वानितां वानितां जाहलासे तल्पक । सहस्त्र मुखीं देख मौनावला ॥३॥
एक मुखें वानुं किती मी पामर । एका जनार्दनीं साचार न कळेची ॥४॥
अभंग ५८३
जयाची समदृष्टी पाहुं धावे मन । शोभते चरण विटेवरी ॥१॥
कानडें कानडें वेदांसी कानडें । श्रुतीसी जो नातुडें गीतीं गातां ॥२॥
परात्पर साजिरें बाळरुप गोजिरें । भाग्यांचे साजिरे नरनारी ॥३॥
एका जनार्दनी कैवल्य जिव्हाळा । मदनाची पुतळा विटेवरी ॥४॥
कानडें कानडें वेदांसी कानडें । श्रुतीसी जो नातुडें गीतीं गातां ॥२॥
परात्पर साजिरें बाळरुप गोजिरें । भाग्यांचे साजिरे नरनारी ॥३॥
एका जनार्दनी कैवल्य जिव्हाळा । मदनाची पुतळा विटेवरी ॥४॥
अभंग ५८४
वेदांचे सार निगमाचे माहेर तो हा परात्पर उभा विटे ॥१॥
शास्त्रांचे निजगह्र पुराणाचे निजसार । तो हा विश्वभर उभा विटे ॥२॥
काळाचा तो काळ भक्तांचा प्रतिपाळ । तो हा दीनदयाळ उभ विटे ॥३॥
एका जनार्दनीं शोभे दीनमणीं । भक्त भाग्य धणी पंढरीये ॥४॥
शास्त्रांचे निजगह्र पुराणाचे निजसार । तो हा विश्वभर उभा विटे ॥२॥
काळाचा तो काळ भक्तांचा प्रतिपाळ । तो हा दीनदयाळ उभ विटे ॥३॥
एका जनार्दनीं शोभे दीनमणीं । भक्त भाग्य धणी पंढरीये ॥४॥
अभंग ५८५
जया कारणें वेद अनुवादती । शास्त्रे पुरणें भांडती ॥१॥
तो हा देवाधिदेव बरवा । विठ्ठल ठावा जगासी ॥२॥
नये श्रुतीसी अनुमाना । तो देखणा पुडंलीका ॥३॥
आगम निगमां न कळे पार । एका जनार्दनीं निर्धार ॥४॥
तो हा देवाधिदेव बरवा । विठ्ठल ठावा जगासी ॥२॥
नये श्रुतीसी अनुमाना । तो देखणा पुडंलीका ॥३॥
आगम निगमां न कळे पार । एका जनार्दनीं निर्धार ॥४॥
अभंग ५८६
रोकेडेंचि ब्रह्मा ब्रह्माज्ञानाचें गोठलें । तें उभें असे ठेल पंढरीये ॥१॥
नये अनुमाना वेदांत सिद्धातियां । मा ब्रह्माज्ञानिया कोण पुसे ॥२॥
चारी वाचा जेथें कुंठीत पै जाहल्या । मौन त्या राहिल्या वेदश्रुति ॥३॥
एका जनादनी सारांचे हें सार । परब्रह्मा निर्धार पंढरीये ॥४॥
नये अनुमाना वेदांत सिद्धातियां । मा ब्रह्माज्ञानिया कोण पुसे ॥२॥
चारी वाचा जेथें कुंठीत पै जाहल्या । मौन त्या राहिल्या वेदश्रुति ॥३॥
एका जनादनी सारांचे हें सार । परब्रह्मा निर्धार पंढरीये ॥४॥
अभंग ५८७
शेषादिक श्रमले वेद मौनावले । पुरणें भागलीं न कळे त्यांसी ॥१॥
तोचि हा सोपा सुलभ सर्वांसी । विठ्ठल पंढरीसी उघड लीळा ॥२॥
शास्त्राचिया मता न कळे लाघव । तो हा विठ्ठलदेव भीमातीरीं ॥३॥
कर्म धर्म जयालागीं आचरती । ती ही उभी मूर्ति विटेवरी ॥४॥
आगमां निगमां न कळे दुर्गमा । एका जनार्दनी प्रेमा भाविकांसी ॥५॥
तोचि हा सोपा सुलभ सर्वांसी । विठ्ठल पंढरीसी उघड लीळा ॥२॥
शास्त्राचिया मता न कळे लाघव । तो हा विठ्ठलदेव भीमातीरीं ॥३॥
कर्म धर्म जयालागीं आचरती । ती ही उभी मूर्ति विटेवरी ॥४॥
आगमां निगमां न कळे दुर्गमा । एका जनार्दनी प्रेमा भाविकांसी ॥५॥
अभंग ५८८
अंकित अंकिला भक्तांचा कैवारी । वेद निरंतरी वाखाणिता ॥१॥
तें रुप गोजिरें सांवळें साजिरें । उभे तें भीवरे पैलथडीं ॥२॥
योगीयांचे ध्यान पारुषलें मन । ते समचरण विटेवरी ॥३॥
एका जनार्दनी चहूं अठरा वेगळा । न कळे ज्यांची लीला सनकादिकां ॥४॥
तें रुप गोजिरें सांवळें साजिरें । उभे तें भीवरे पैलथडीं ॥२॥
योगीयांचे ध्यान पारुषलें मन । ते समचरण विटेवरी ॥३॥
एका जनार्दनी चहूं अठरा वेगळा । न कळे ज्यांची लीला सनकादिकां ॥४॥
अभंग ५८९
घेऊनि मौनपणाचा वेष । उभा सावकाश विटेवरी ॥१॥
न बोलेचि कोना न बैसेचि खालीं । पुरानें वेडावलीं अष्टादाश ॥२॥
भागलीं दर्शनें शास्त्रे वेवादितां । मतितार्थ पुरता न कळे तयां ॥३॥
शेष जाणूं गेला तोही मौनावला । वेदादिकां अबोला पडोनि ठाके ॥४॥
संगतीं संताचे भुलोनिया उभा । एक जनार्दनी शोभा न वर्णवे ॥५॥
न बोलेचि कोना न बैसेचि खालीं । पुरानें वेडावलीं अष्टादाश ॥२॥
भागलीं दर्शनें शास्त्रे वेवादितां । मतितार्थ पुरता न कळे तयां ॥३॥
शेष जाणूं गेला तोही मौनावला । वेदादिकां अबोला पडोनि ठाके ॥४॥
संगतीं संताचे भुलोनिया उभा । एक जनार्दनी शोभा न वर्णवे ॥५॥
अभंग ५९०
पाउले गोजिरीं ध्यान विटे मिरवले । शोभते तान्हुले यशोदचे ॥१॥
न कळे पुरणां शास्त्रादि साम्यता ॥ तो हरी तत्त्वतां पढरीये ॥२॥
एका जनार्दनीं ऐक्यरुप होऊनी । भक्तांची आयणी पुरवितसे ॥३॥
न कळे पुरणां शास्त्रादि साम्यता ॥ तो हरी तत्त्वतां पढरीये ॥२॥
एका जनार्दनीं ऐक्यरुप होऊनी । भक्तांची आयणी पुरवितसे ॥३॥
अभंग ५९१
परा ही पश्यंती मध्यमा वैखरी । वसे तो श्रीहरी पंढरीये देखा ॥१॥
चारी वाच तय सदोदित गती । पुराणें भाडती अहोरात्र ॥२॥
वेद श्रुति नेति नेति म्हणताती । तो पुडंलिकापुढें प्रीती उभा असे ॥३॥
सनकसनंदन जयासी पै ध्याती । तो हरी बाळमूर्ति खेळतसे ॥४॥
योगियां ह्रुदयींचे ठेवणें सर्वथा । एक जनार्दनीं तत्त्वतां वोळखिलें ॥५॥
चारी वाच तय सदोदित गती । पुराणें भाडती अहोरात्र ॥२॥
वेद श्रुति नेति नेति म्हणताती । तो पुडंलिकापुढें प्रीती उभा असे ॥३॥
सनकसनंदन जयासी पै ध्याती । तो हरी बाळमूर्ति खेळतसे ॥४॥
योगियां ह्रुदयींचे ठेवणें सर्वथा । एक जनार्दनीं तत्त्वतां वोळखिलें ॥५॥
अभंग ५९२
परेहुनि परता वैखरिये कानडा । विठ्ठल उघडा भीतातटीं ॥१॥
शिणली दरुशनें भागली पुराणें । शास्त्राचियें अनुमानें न ये दृष्टी ॥२॥
नेति नेति शब्दे श्रुती अनुवादती । ते हे विठ्ठलामुर्ति विटेवरी ॥३॥
एका जनार्दनीं चहू वाचां वेगळा । तेणें मज चाळा लावियेला ॥४॥
शिणली दरुशनें भागली पुराणें । शास्त्राचियें अनुमानें न ये दृष्टी ॥२॥
नेति नेति शब्दे श्रुती अनुवादती । ते हे विठ्ठलामुर्ति विटेवरी ॥३॥
एका जनार्दनीं चहू वाचां वेगळा । तेणें मज चाळा लावियेला ॥४॥
अभंग ५९३
योगियांचा योग साधन तें सांग । तो पांडुरंग विटेवरी ॥१॥
मुमुक्ष संपदा ज्ञानीयाचा बांधा । तो पांडुरंग विटेवरी ॥२॥
सच्चिदानंदघन अमुर्त मधुसुदन । एका जनार्दन विटेवरी ॥३॥
मुमुक्ष संपदा ज्ञानीयाचा बांधा । तो पांडुरंग विटेवरी ॥२॥
सच्चिदानंदघन अमुर्त मधुसुदन । एका जनार्दन विटेवरी ॥३॥
अभंग ५९४
कर्मी कर्मठपणा धर्मीं धर्मिष्ठपणा । हीं दोन्हीं अनुसंधानें चुकती जगीं ॥१॥
कर्माचें जें कर्म धर्माचा अधिधर्म । तो हा सर्वोत्तम विटेवरी ॥२॥
निगमांचे निजसार अगमाचे भांडार । न कळे ज्याचा पार वेदशास्त्रां ॥३॥ एका जनार्दनीं श्रुतीसी नाकळे । तो भक्तिबळें उभा विटे ॥४॥
कर्माचें जें कर्म धर्माचा अधिधर्म । तो हा सर्वोत्तम विटेवरी ॥२॥
निगमांचे निजसार अगमाचे भांडार । न कळे ज्याचा पार वेदशास्त्रां ॥३॥ एका जनार्दनीं श्रुतीसी नाकळे । तो भक्तिबळें उभा विटे ॥४॥
अभंग ५९५
जगासी भुलवणा भाविकांचे मन । तो जनार्दन विटेवरी ॥१॥
कामारी कामारी ऋद्धिसिद्धि घरीं । तो परमात्मा श्रीहरीं विटेवरी ॥२॥
सनकसनंदन सगुण निर्गुणाचे गुण । एका जनार्दनीं विटेवरी ॥४॥
कामारी कामारी ऋद्धिसिद्धि घरीं । तो परमात्मा श्रीहरीं विटेवरी ॥२॥
सनकसनंदन सगुण निर्गुणाचे गुण । एका जनार्दनीं विटेवरी ॥४॥
अभंग ५९६
सिद्धि साधक जया ह्रुदयीं ध्याती । तो गोपिकेचा पती विठ्ठलराव ॥१॥
सांवळे सांवळें रुप तें सांवळें । देखितांचि डोळे प्रेमयुक्त ॥२॥
जीवांचें जीवन मनांचे उन्मन । चैतन्यघन पूर्ण विटेवरी ॥३॥
एका जनार्दनीं आनंद अद्वय । न कळें त्यांची सोय ब्रह्मादिकां ॥४॥
सांवळे सांवळें रुप तें सांवळें । देखितांचि डोळे प्रेमयुक्त ॥२॥
जीवांचें जीवन मनांचे उन्मन । चैतन्यघन पूर्ण विटेवरी ॥३॥
एका जनार्दनीं आनंद अद्वय । न कळें त्यांची सोय ब्रह्मादिकां ॥४॥
अभंग ५९७
ध्यानाचे ध्यान ज्ञानाचें ज्ञान । ते सम चरण विटेवरी ॥१॥
भावाचा तो भाव देवाचा तो देव । वैकुंठीचा राव विटेवरी ॥२॥
कामाचा तो काम योगियां विश्राम । धामाचा तो धाम विटेवरी ॥३॥
वैराग्याचे वैराग्य मुक्तांचे माह्गेर । तो देव सर्वेश्वर विटेवरी ॥४॥
भोळीयाचा भोळा ज्ञानीयाचा डोळा । एका जनार्दनीं सोहळा विटेवरी ॥५॥
भावाचा तो भाव देवाचा तो देव । वैकुंठीचा राव विटेवरी ॥२॥
कामाचा तो काम योगियां विश्राम । धामाचा तो धाम विटेवरी ॥३॥
वैराग्याचे वैराग्य मुक्तांचे माह्गेर । तो देव सर्वेश्वर विटेवरी ॥४॥
भोळीयाचा भोळा ज्ञानीयाचा डोळा । एका जनार्दनीं सोहळा विटेवरी ॥५॥
अभंग ५९८
सप्त दिन जेणें गोवर्धन धरिला । काळिया नाथिला देउनी पाय ॥१॥
तो हा गोपवेषें आला पंढरपुर । भक्त समाचारा विठ्ठल देवो ॥२॥
बाळपणीं जेणें पूतनें शोषिले । अघ बघ मारिलें खेळे खेळ ॥३॥
कंसचाणुराचा करुनियां घात । केला मथुरानाथ उग्रसेन ॥४॥
समुद्राचे तटी द्वारके उभाविलें । सोळा सहस्त्र केलें कुटुबांसी ॥५॥
धर्माचीयें घरी उच्छिष्ट काढिलें । दृष्टा त्या वधिलें कौरवांसी ॥६॥
एका जनार्दनीं ऐशी बाळलीला । खेळ खेळोनी वेगळा पंढरीये ॥७॥
तो हा गोपवेषें आला पंढरपुर । भक्त समाचारा विठ्ठल देवो ॥२॥
बाळपणीं जेणें पूतनें शोषिले । अघ बघ मारिलें खेळे खेळ ॥३॥
कंसचाणुराचा करुनियां घात । केला मथुरानाथ उग्रसेन ॥४॥
समुद्राचे तटी द्वारके उभाविलें । सोळा सहस्त्र केलें कुटुबांसी ॥५॥
धर्माचीयें घरी उच्छिष्ट काढिलें । दृष्टा त्या वधिलें कौरवांसी ॥६॥
एका जनार्दनीं ऐशी बाळलीला । खेळ खेळोनी वेगळा पंढरीये ॥७॥
अभंग ५९९
भूतमात्र आकृति एकचि मूर्ती । अवघा अंतर्गति व्यापुनी ठेला ॥१॥
जळीं स्थळीं कांष्ठीं स्थावर जंगम । अवघा आत्माराम पूर्णपणे ॥२॥
सायंप्रातर्मध्याह नाहीं अस्तमान । आणिक कारण नोहेंदुजें ॥३॥
एका जनार्दनीं सव्राह्म भरला । भरुनी उरला पंढरीये ॥४॥
जळीं स्थळीं कांष्ठीं स्थावर जंगम । अवघा आत्माराम पूर्णपणे ॥२॥
सायंप्रातर्मध्याह नाहीं अस्तमान । आणिक कारण नोहेंदुजें ॥३॥
एका जनार्दनीं सव्राह्म भरला । भरुनी उरला पंढरीये ॥४॥
अभंग ६००
अवघियांसे विश्रातीस्थान । एक विठ्ठल चरण ॥१॥
देह वाचा अवस्थात्रय । अवघें विठ्ठलमय होय ॥२॥
जागृती स्वप्न सुषुप्ती । अवघा विठ्ठलाचि चित्ती ॥३॥
जनीं वनीं विजनीं । शरण एका जनार्दनीं ॥४॥
देह वाचा अवस्थात्रय । अवघें विठ्ठलमय होय ॥२॥
जागृती स्वप्न सुषुप्ती । अवघा विठ्ठलाचि चित्ती ॥३॥
जनीं वनीं विजनीं । शरण एका जनार्दनीं ॥४॥