विठ्ठलाला तुळस आणि मंजिरीचा हार का अर्पण करतात?
तुळशी ही एक बालवयातील भक्त होती. फक्त तीन वर्षांची असताना, ती रोज देवळात जाऊन विठोबाला हात जोडून प्रार्थना करत असे. तिला कळत नव्हतं, पण तिच्या बोबड्या बोलांनी "चांगली बुद्धी दे" असं देवाला सांगत होती. लहानशा हातांनी ती देवळात झाडू मारत असे आणि येणारे-जाणारे प्रेमाने तिला 'तुलशी' म्हणून ओळखू लागले.
हळूहळू तुलशीची विठोबावरची श्रद्धा इतकी प्रगाढ झाली की, रोज फुले गोळा करून हार तयार करणे, भजन म्हणणे आणि मंदिर झाडणे हाच तिचा दिनक्रम झाला. पण समाजाने मात्र तिच्या रंगावरून तिच्यावर टिप्पणी करायला सुरुवात केली — "कशी काळी!" तिला याचा अर्थ उमगत नव्हता.
🪷 भक्तीतून ओळखले स्वतःचे रूप
एक दिवस कीर्तनात विठोबाचे वर्णन ऐकताना तिने फोटो पाहिला — काळा विठोबा! आणि तिला जाणवले, "तो पण काळा... मीही काळी! मग तोच माझा नवरा!" त्या क्षणाने तिच्या आयुष्याला एक ध्यास मिळाला — ती विठोबाशीच लग्न करणार, असा ठाम निश्चय तिने केला.
"मी काळी... विठोबाही काळा... तो माझा नवरा होणार!" – भक्त तुलशी
लोक हसले, टिंगल केली, पण तुलशी विठोबाच्या नामस्मरणात रमली. अन्न-पाणी सोडून ती दिवस-रात्र जपात लीन झाली.
🙏 भक्तीच्या आर्ततेला देवाची दाद
विठोबाला आपल्या भक्ताचे हे कष्ट सहन झाले नाही. त्याने रुक्मिणीला सांगितले की, “माझा भक्त अंतिम श्वास घेत आहे, मला ताबडतोब जावे लागेल.” रुक्मिणीने प्रश्नांची सरबत्ती केली, पण विठोबा निघून गेला.
इकडे तुलशीच्या शरीरात प्राण टाळूपर्यंत पोहोचला होता. विठोबा पोहोचतो तेव्हा तिचं शरीर थंडावलेलं होतं. त्याच्या डोळ्यातून अश्रू गळू लागले, जे तिच्या डोक्यावर पडले. त्या अश्रूंमधून मंजिऱ्या निर्माण झाल्या!
"तू माझी खरी भक्त आहेस. माझ्या हृदयात तुला स्थान मिळाले आहे. यापुढे तुझ्या नावाने तुळस उगवेल आणि तुझ्याच मंजिऱ्यांचा हार मला अर्पण केला जाईल." – विठोबा
🌿 यापुढील भक्तीसाठी परंपरा
तेव्हापासून आजतागायत विठोबाला मंजिऱ्यांसह तुळशीचा हार अर्पण केला जातो. तो केवळ एक पूजाविधी नसून भक्त आणि देवामधील हृदयस्पर्शी प्रेमकथेचे प्रतीक आहे.
तुळस ही भक्तीची मूर्तिमंत साक्ष आहे, आणि मंजिऱ्या हे तिच्या अश्रूंचे सुगंधित रूप!
राम कृष्ण हरि श्री विठ्ठल रुक्मिणी माता चरणी साष्टांग दंडवत श्री आषाढी एकादशी निमित्त सर्व भाविक भक्तांना एकादशीच्या हार्दिक हार्दिक शुभेच्छा ज्ञानोबा माऊली तुकाराम
उत्तर द्याहटवा